سید احمد مظاهری - گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

مطالعه ایزوتوپهای پایدار H, C, O بر روی اسکارن ها و سنگ های گرانیتوییدی ناحیه سنگان نشان می دهد که گرانیت های حاشیه ای، غنای قابل توجهی از نظر 18O دارند. این افزایش در ارتباط با تبادل ایزوتوپی بین پلوتون و سنگ های اطراف است. براساس محاسبات و با استفاده از ضریب تفکیک می توان گفت که کانی های اولیه اسکارن (گارنت و کاینوپیروکسن) با سیال های ماگمایی در تعادل ایزوتوپی بوده اند. این تفسیر را می توان در مورد کانی های غیر سیلیکات مانند کلسیت نیز به کار برد. میزان بالای 18O در بعضی از گارنت های موجود در اسکارن، احتمالاً نتیجه تبادل ایزوتوپی با سیال های غنی از 18O بوده است، که احتمالاً در اثر واکنش های کربن دهی به وجود آمده اند. با استفاده از داده های ایزوتوپی اکسیژن مشخص شده است. که میزان Xco2 سیال های اسکارن ساز بین 0/08-0/03 در گارنت اسکارن ها تا 0/15-0/1 در گارنت-پیروکسن اسکارن ها تغییر می کند. این برآوردها، همراه با کمیابی فاز CO2 سیال های درگیر، این فرضیه را که در سیال های اسکارن ساز XH20> >XCO2 بوده است، تٱیید می شود. کلسیت های موجود در اسکارن ها، در مقایسه با سنگ های رسوبی معمولی کربناتی، کاهش قابل توجهی، هم در میزان 18O و هم در 13C نشان می دهند. این کاهش ایزوتوپی ناشی از انجام واکنش ایزوتوپی بین سیال و سنگ های اطراف است. تشکیل مگنتیت در نهشته های سنگان، براساس دماسنجی ایزوتوپ های زوج کلسیت-مگنتیت 430 درجه سانتیگراد پیشنهاد می شود. داده های محدود ایزوتوپ هیدروژن آمفیبول های موجود در اسکارن های سنگان، تغییر ترکیب سیال های اسکارن ساز را نسبت به زمان نشان می دهد. آمفیبول های Al دار پسرونده ممکن است از سیال هایی به وجود آمده باشند که اساساً مشخصات ایزوتوپی ماگمایی را نشان می دهند، در صورتی که آمفیبول های کم Al در مراحل تٱخیری پسروندگی، از سیال هایی که عمدتاً مشخصات جوی دارند، حاصل شده اند.