موسی پورکانی - رئیس امور مهندسی کارخانه تغلیظ مجتمع مس سرچشمه
بابک بابائی - کارشناس ارشد زمین شناسی معدن مس سرچشمه
عباس سام - استادیار بخش مهندسی معدن دانشگاه شهید باهنر کرمان

کنترل PH نه تنها یک عامل کلیدی در فرآیند بازاریابی کانی های با ارزش از سنگ معدن، به روش فلوتاسیون است، بلکه در کلیه فرآیندهای فیزیکوشیمیایی که به نحوی با پدیده های سطحی سر و کار دارند، عامل مهم و تعیین کننده است. ماده شیمیایی تنظیم کننده PH در کارخانه تغلیظ، آهک است که یکی از پر مصرف ترین مواد شیمیایی در کارخانه می باشد. هر چند که این ماده شیمیایی ارزان تولید می شود، ولی مصرف بیش از حد آن مشکلات جانبی مانند ایجاد رسوب در خطوط لوله آب و هزینه های ناشی از آن را به دنبال دارد. ترکیب کانی شناختی و شیمیایی سنگ در جبهه هاب مختلف معدن متنوع است و برای تنظیم PH پالپ حاصل از آنها، مقدار آهک مصرفی متفاوتی مورد نیاز است. آگاهی از این مطلب و شناخت رفتار خاک های مختلف معدن در مقابل آهک، راهنمای خوبی در عکس العمل به موقع و بهبود کیفیت فرآیند است. در این بررسی، انواع مختلف سنگ معدن، تهیه و براساس ترکیب کانی شناختی دسته بندی شد. سپس از هر کدام، پالپی با مشخصات دانه بندی و درصد جامد مشابه با خوراک سلول های رافر در کارخانه تغلیظ ساخته و آهنگ مصرف آهک و تغییرات PH در آنها اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان داد که در نمونه هایی سنگ معدن مشابه خوراک معمول روزانه تغلیظ PH اولیه 5/9 است و میزان مصرف آهک برای رسیدن PH به 11/2 مقدار 2/6 کیلوگرم بر تن و برای رسیدن PH به 12 مقدار 3/8 کیلوگرم بر تن است. وجود کالکانیت در خاک معدن، PH اولیه را پایین آورده و مصرف آهک را بالا می برد. نوع کانی سولفیدی مس در این فرآیند، بی تأثیر است. مقدار پیریت، شکل منحنی تغییر PH را در مقابل آهک تغییر می دهد. با استفاده از نتایج حاصله مدلی برای پیش بینی مقدار آهک مورد نیاز برای رسیدن PH به 12 در دوغاب خوراک سلولهای رافر ارائه شد.