مرتضی اسدی پور میبدی - کارشناس ارشد زمین شناسی، گرایش پترولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ته
محسن آروین - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان
صدرالدین امینی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت معلم تهران

کانسار مس آبدر در مرکز کالدرای استراتوولکان مساحیم با سن نئوژن ، در 35 کیلومتری شمال شرقی شهر بابک و در نوار ولکانیکی ارومیه – دختر، واقع شده است. این کالدرا از مواد آذر آواری ، دایکها، آپوفیزهای سنگهای آتشفشانی، توده های نفوذی ساب ولکانیک با کانه زایی و فاقد کانه زایی تشکیل شده است. کانه زایی ضعیف مس و مولیبدن در توده های ساب ولکانیک (عمدتا گرانودیوریت ) و دایکهای برشی در مرکز کالدرای استراتوولکان مساحیم اتفاق افتاده است. سنگ میزبان آنها را مواد آذراواری برشی (برشهای ولکانیکی با قطعات آندزیتی و داسیتی) تشکیل می دهند. بافت عمده توده های ساب ولکانیک و دایکها، پورفیری و گرانولار غیر همسان دانه است. از لحاظ کانی شناسی این سنگها بطور کلی از پلاژیوکلازها ، کوارتز، فلدسپار آلکالن، بیوتیت، هورنبلند، پیروکسن و کانیهای اپاک بهمراه کانیهای فرعی آپاتیت، زیرکن و گاها اسفن تشکلی شده است. در نتیجه فعالیت دگرسانی گرمابی کانیهای ثانویه نظیر سریسیت، بیوتیت، کوارتز، رس ، ارتوز، کلریت، اپیدوتی اورالیت و کلسیت تشکیل شده اند. تاثیر دیگر فعالیت های دگرسانی هیدروترمال، در ایجاد کانه زایی از نوع انتشاری (مس و مولیبدن) و رگه ای (آنتیموان، سرب، مس و سینابر) در توده های ساب و ولکانیک و دایکهای برشی است. بر اساس داده های ژئوشیمیایی ، توده های ساب ولکانیک آبدر جزء سری کالکوآلکالن می باشند و از نظر درجه غنی شدگی آلومینیوم، متاآلومینیوس و از نوع I کوردیلرایی هستند و در یک محیط قوس آتشفشانی از نوع قاره ای تشکیل شده اند. با توجه به ویژگی های ارائه شده در مورد کانسارهای تیپ مس پورفیری، کانسار مس آبدر به مدل لوول و گیلبرت (1970) شباهت نزدیکی دارد. مطالعات صحرایی، تکتونیکی و پتروژنز نشان از کانه زایی ضعیف مس و مولیبدن در توده های ساب ولکانیک آبدر را دارد، که این امر می تواند در ارتباط با قرار گرفتن آتشفشان مساحیم در منطقه ای گسل خورده و ضعیف (دیمیتریوچ، 1973) فعالیت فراتوماگماتیت آتشفشان مساحیم و تشکیل کالدار، توجیه نمود.