حبیب الله قاسمی - گروه زمین شناسی دانشگاه صنعتی شاهرود

یکی از اهداف مهم پترولوژی تغیین شرایط فیزیکی تبلور یا تبلور مجدد سنگهای آذرین و دگرگونی است. این شرایط را می توان بطور کیفی و کمی از روابط بین کانیهای تشکیل دهنده (بافت) سنگها، تعیین ترتیب و روند تبلور کانیها و مقایسه آنها با دیاگرانهای فاز سیستمهای تجربی بدست آورد. همچنین در یک سیستم طبیعی، تغییرات دما با انتقال مواد بین مایع و کانی یا بین کانیهای مختلف تجلی می یابد. بعلاوه، در یک نمونه طبیعی ، ترکیب کانیها در حالت تعادل بیان کننده دمایی است که در آن به تعادل رسیده اند، بنابراین با استفاده از ترکیب کانیها می توان به دمای تعادل آنها پی برد. این کار به زمین دماسنجی معروف بوده و هدف از آن پیدا کردن دمای تعادل کانیها از روی ژئوشیمی آنهاست. محققین مختلف از حدود 30 زمین دماسنجی مختلف برای براورد دمای تبلور یا تبلور مجدد سنگهای اولترامافیک – مافیک استفاده کرده اند. در بررسی هر مجموعه سنگی خخاص باید از زمین داسنجی استفاده کرد که اولاً شرایط کاربرد آن با شرایط خاکم بر سنگهای مجموعه مورد نظر، قابل مقایسه باشد. ثانیاً در مقابل تغییرات بعدی مقاومت بیشتری نشان دهند و ثالثا از درجه اعتماد بالاتری برخوردار باشند. بر این اساس و با بکرگیری دماسنجهای الیوین – اسپینل و پیروکسنی در مجموعه های مختلف از جمله مجموعه سیخوران دماهای مختلفی بدست آمده است. نتایج بدست آمده از این مطالعه نشان می دهد که مجموعه سیخوران نیز همانند دیگر دیاپیرهای گوشته ای نظیر ماروم در پایوآ، ترینیتی در کالیفرنیا، رواندا در اسپانیا، ژوزفین در کالیفرنیا و تیناکیلو در ونزوئلا، در دماهای بالای 1000 درجه سانتیگراد تشکیل شده اما در نهایت در دماهای 600 تا 950 درجه سانتیگراد متحمل تغییر و تعدیلات ساب سولیدوس گردیده است.