مسعود رحیمی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تهران
محمدرضا رضایی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تهران
جمشید رودساز - پژوهشگاه صنعت نفت
رضوان بهین - پژوهشگاه صنعت نفت

محاسبه دقیق آب اشباع شدگی مخازن هیدروکربوری جهت محاسبه حجم هیدروکربور از اهمیت بسیار برخوردار است. بکارگیری معادلات مختلف در محاسبه آب اشباع شدگی نیاز به تعیین دقیق فاکتور سیمان شدگی (m) فاکتور پیچاپیچی منافذ و همچنین فشار سازند می باشد. در این مطالعه با انجام آزمایش با استفاده از دستگاه اندازه گیری مقاومت الکرتیکی سازند Formation Resisivity Factor در شرایط مخزن بر روی تعدادی از نمونه های کربناته یکی از مخازن مهم ایران، پارامترهای a,m مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار گرفت. این مطالعه نشان می دهد که مقدار فاکتور سیمان شدگی بسته به بافت سنگ و نوع تخلخل متغیر می باشد. چنانکه در این مطالعه مقدار m، زمانی که a به صورت جبری برابر 1 قرار دارده می شود برای بافت وکستون با اخلخل غالب حفره ای بین کریستالی ، حدود 2/1 و برای بافت پکستون با تخلخل غالب حفره ای و بین ذره ای، برابر 1/97 می باشد و بر اساس اطلاعات موجود خط رگرسیون پلات لگاریتم فاکتور سازندی درمقابل لگاریتم تخلخل برای کل نمونه ها، مقدار m متوسط را در حدود 1/78 و مقدار a را حدود 1/63 مشخص می کند. در ضمن اگر مقدار a بصورت جبری برابر 1 قرار داده شود، مقدار متوسط m برای کل نمونه ها در حدود 2/01 خواهد بود. با توجه به این مطالعه می توان بیان کرد که بکارگیری ضرایب مطلق آرچی برای سنگهای کربناته (1=a , 2=m) می تواند منجر به خطای زیادی در محاسبه آب اشباع شدگی گردد. لذا پیشنهاد می گردد که این مقادیر برای کلیه سازندهای مخزنی ایران بدقت مورد بازنگری قرار گیرند.