فریبا عبدی - دانشجوی کارشناسی ارشد ( رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی ) دانشگاه آزاد اسلا
محمدرضا رضایی - عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه تهران

جریان سیالات و انتقال حرارت در حوضه های رسوبی از عوامل اصلی ایجاد فرآیندهای گوناگون زمین شناسی و مهاجرت هیدروکربنها، به عنوان یکی از مهمترین این فرآیندها، محسوب می شون د . در گذشته ای نه چندان دور تلاش برای درک بهتر از چگونگی تاثیر جریان سیالات و انتقال حرارت در مهاجرت هید روکربنها تنها با تکیه بر داده های زمین شناسی و ژئوشیمی صورت می گرفت . اما نزدیک به دو دهه است که توسعه مدلهای ریاضی به همراه پیشرفتهای شگرف رایانه ای پنج ره جدیدی را برای درک بهتر از کیفیت تاثیر جریان سیالات و انتقال حرارت بویژه در مهاجرت هیدروکربنها و ارائه راه کارهای استفاده بهینه از منابع بسیار مهم هیدروکربنی گشوده است . به جرات می توان گفت که امروزه توسعه و بکارگیری مدلهای ریاضی بعنوان ابزاری برای تعمیق شناخت اثر عوامل مختلف و بویژه جریان سیالات و انتقال حرارت در علوم زمین شناسی رشد نمایی بخود گرفته است و با گذشت زمان نیز بر عمق استفاده از مدلهای فوق افزوده شده است . هدف از تحقیق حاضر بررسی جریان سیالات و انتقال حرارت و فشردگی رسوبات و تاثیر این فرآیندها برروی مهاجرت هیدروکربن در دو سازند دالان و کنگان در حوضه گازی پارس جنوبی می باشد . برای تحقق این هدف مدلی تحت نرم افزار Basin 2 توسعه یافت و سپس با استفاده از اطلاعات در دسترس مدل توسعه یافته اجرا گردید . نتایج مقدماتی حاصل از اجرای مدل حاکی از آن است که تغییرات گرادیان فشار منفذی در این میدان از 0,4293 psi/ft تا 0,4345 psi/ft می باشد . همچنین دامنه تغییرات دما در میدان مورد مطالعه بین 90-113,8 درجه سانتیگراد است . علاوه بر آن بیشترین دما را در عمق های 3000 تا 3100 متری حوضه می توان مشاهد کرد . ضمنا هدایت حرار تی سازندهای کنگان و دالان نیز مشخص گردید . شایان ذکر است که در مرکز حوضه هدایت حرارتی نسبت به حاشیه های حوضه کمتر است . این هدایت حرارتی از عمق 2800 متری به پایین بیشترین مقدار را داراست . با استفاده از مدل توسعه یافته، متغیرهای دیگری از میدان مشخص شد . میزان نفوذپذیری در دو جهت افقی و عمودی و به تفکیک برای هر نوع لیتولوژی تعریف شده در مدل، سرعت جریان سیال در دو جهت افقی و عمودی، تغییرات تخلخل به تفکیک برای لیتولوژی های مختلف، تغییرات فشار هیدرواستاتیک، تغییرات لیتولوژی های مختلف در حوضه مورد مطالعه، سیال و چگالی کل (Bulk Density) و عمق تدفین از جمله این متغیرها ویسکوزیته، چگالی است . بررسی تمامی این متغیرها در حالت های پایدار و ناپایدار می تواند الگوی مهاجرت هیدروکربن ها را در سازندهای مورد مطالعه روشن نماید .