فرید مر - بخش علوم زمین ، دانشگاه شیراز
افشین قشلاقی - بخش علوم زمین ، دانشگاه شیراز
گیتی فرقانی تهرانی - بخش علوم زمین ، دانشگاه شیراز

استفاده از فاضلاب برای آبیاری زمین های کشاورزی به منظور حاصلخیزی خاک به تغییر کیفیت شیمیائی آن منجر می شود. صرف نظر از پیامدهای بهداشتی ناشی از ورود انواع عوامل بیماری زا چون انگلها و باکتریها به داخل خاک و گیاه ، تغییر کیفیت شیمیائی خاک و مشخصات فیزیکوشیمیائی آن از دیگر اثرهای زیست محیطی استفاده از فاضلاب در فعالیتهای کشاورزی است. در این مطالعه با اندازه گیری برخی پارامترهای شیمیائی خاک چونPH میزان مواد آلی ، (OM) و ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) و نیز غلظت فلزات بالقوه سمی نشان داده شده است که استفاده از فاضلاب تا حد زیادی باعث تغییر این پارامترها و از دست رفتن کیفیت خاک می گردد. بر اساس این مطالعه مشخص شد که استفاده مستقیم از فاضلاب کانال رودخانه خشک شیراز باعث افزایش PH خاک از حدود 7/1 تا 8/9، میزان مواد آلی خاک از 0/7 تا 1/7 (به ازاء هر نیم گرم از نمونه خاک) و همچنین تغلیظ برخی فلزات بالقوه سمی چونCD و PB ، ZN، NI هریک به ترتیب به میزان 40، 20، 10 و 15 درصد گردیده است. همچنین تعیین فاکتور آلودگیCI FI و شدت آن نشان می دهد که خاک ناحیه مورد مطالعه دست کم در مجاورت بلافصل رودخانه خشک از نظر برخی فلزات چون نیکل ، روی و تا حدی سرب به طور متوسطی آلوده شده است .بدون شک استفاده بلند مدت از فاضلاب برای آبیاری زمین های کشاورزی باعث افزایش غلظت هر چه بیشتر این فلزات در خاک و انباشت آن در گیاهان و سبزیجات شده و فاکتور آلودگی را افزایش خواهد داد.