طیبه رنجبر - کارشناس بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت شهرستان زرند
مسعود موسی پور - رئیس ایمنی، بهداشت و محیط زیست شرکت زغالسنگ کرمان

در جهان صنعتی امروز بسیاری از کارکنان و کارگران ناچارند خود را با شرایط نامناسبی که محیط و ابزار مورد استفاده به آنها تحمیل می کند. منطبق و متناسب سازندو با محدودیتهای ایجاد شده به گونه ای کنار آیند. تناسب جسمی ، ناراحتیهای جسمانی را سبب می شود که ازآن جمله می توان به ناراحتیهای اسکلتی – عضلانی ، که از دسته شایع ترین عوارض ناشی از کار در جوامع امروزی هستند. اشاره کرد بر پایه آمار موجود، نزدیک به 48 درصد از کل بیماریهای ناشی از کار و آسیبهای اجتماعی، که در اثر عوامل فیزیکی و یا مکانیکی ایجاد می شوند و خود در زمره ناراحتیهای اسکلتی – عضلانی شمرده می شوند. تشکیل می دهند. این پژوهش مطالعه ، مقطعی است که در آن عوارض اسکلتی – عضلانی و ارتباط آن با وضعیت بدن هنگام انجام کار در بین 45 فقره از کارگران بخشهای مختلف صنعتی، خدماتی و تولیدی شهر زرند مورد بررسی قرار گرفته است. 3 گروه از افراد انتخاب شده اند که در 3 موقعیت کاری 1- ایستادن طولانی مدت 2- خم شدن سر، تنه و کمر به سمت جلو درحالت نشسته یا ایستاده 3- حرکات تکراری قرار داشتند و برای انجام این پژوهش از پرسشنامه نوردیک استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون مربع کای و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج آزمون مربع کای نشان داد که بین هر کدام از عوارض اسکلتی – عضلانی (شامل ناراحتی گردن، شانه …) با موقعیت کاری کارگر ارتباط معنی داری وجود دارد. یعنی وضعیت بدن هنگام انجام کار در بروز عوارض اسکلتی – عضلانی موثر است. موقعیت کاری گروه 3 دارای بیشترین فراوانی (50/5 درصد) و موقعیت گروه کاری 1 دارای کمترین فراوانی (44 درصد) بود. در این اندام های مورد نظر کمر (64/5 درصد) و رانها با (11 درصد) به ترتیب دارای بیشترین و کمترین فراوانی بودند. حداقل سن 28 سال و حداکثر سن 46 سال با میانگین 37 و انحراف معیار 1/3 سال بود. بیشترین فراوانی مربوط به گروه سنی 40-34 سال (50/5 درصد) بود. حداقل و حداکثر سابقه کار، به ترتیب 4 سال و 20 سال با میانگین 10/4 و انحراف معیار 1/75 سال بود. سابقه کار (15-9 سال) بیشترین فراوانی را داشت (منظور از فراوانی، درصد فراوانی عوارض اسکلتی – عضلانی مشاهده شده می باشد) همچنین بین سن، سابقه کار و غیبت های ناشی از کار با عوارض حاصله ارتباط معنی داری پیدا شد . ضریب همبستگی بین سن و عوارض حاصله (r=0/34) بدست آمد یعنی رابطه مستقیم و ناقص، بین سابقه کار و عوارض حاصله (r=0/15) بدست آمد. (بیانگر رابطه معکوس و ناقص) و بین غیبت ناشی از کار و عوارض حاصله (r=1) بدست آمد که بعبارتی بیانگر رابطه مستقیم و کامل می باشد. با توجه به نتایج کسب شده ، راهکارهای عملی پیشنهاداتی در جهت کاهش عوارض اسکلتی – عضلانی ارائه شده است.

عوارض اسکلتی - عضلانی ، موقعیت کاری ،آزمون مربع کای ، ضریب همبستگی ، ارگونومی برای ایمنی ، بهداشت و آسایش