طیبه رنجبر - کارشناس بهداشت حرفه ای مجتمع تولیدی غدیر زرند
مسعود موسی پور - مدیر ایمنی بهداشت ومحیط زیست شرکت زغالسنگ کرمان
وجیهه ذوالاحسان - کارشناس بهداشت محیط

حوزه زغالی کرمان از مراکز مهم تولید زغالسنگ در کشور و از تامین کننده هـای اصـلی زغـال مـورد نیـاز کار خانـه ذوب آهـن اصفهان است به همین علت بررسی حوادث ناشی از کار ومسائل ومشکلات ایمنی در معادن این استان می تواند تا حـد زیـادی منعکس کننده مشکلات سایر مناطق زغالی کشور بوده و هر گونه پیشرفت و بهبود شرایط کاری می تواند به عنوان الگویی مورد استفاده دیگر معادن کشور قرار گیرد . دراین پژوهش به بررسی آماری تجزیه وتحلیل وعلت بروز حوادث رخ داده در معادن زغالسنگ ( هجدک – هشونی – همکار – پابدانا ) طی سالهای 81/85 پرداخته شده است . برای تحلیل حوادث از آزمون مربع کای، ضریب همبستگی وبـرآورد فاصـله ای استفاده شد . بیشترین حوادث در فاصله سنی زیر 40 سال با فراوانی ۴۸ درصد رخ داده است . ارتباط معنی دار آن با آزمون مربـع کای محاسبه شد ( ۱ / ۵ = ۲ x و ۲۰ / ۰ = α). 18درصد حوادث با سابقه کار زیـر 18 سـال بـود ( 71 / ۲ = ۲ x و ۰۱ / ۰ = ). α اکثریـت حوادث رخ داده مربوط به بخش امانی با سطح معنی داری ( 05 / ۰ = α و 84 / ۳ = ۲ ) x بود . ارتباط بین نوع شغل و حوادث ایجـاد شده با ( 10 / ۰ = α و71/ ۲ = ۲ ) x معنی دار شد . یعنی اینکه بیشتر حوادث مربوط به بخش استخراج زغالسنگ می باشد . همچنین بیشتر حوادث ( 78 درصد ) در فاصله زمانی 20 - ۸ رخ داده است با ( ۱ / ۵ = ۲ x و02 / ۰ = ).α ۲۸ درصد حوادث هـم مربـوط بـه افرادی بود که آموزش دیده بودند ( 71/ ۲ = ۲ x و 10 / ۰ = ) α یعنی اینکه افراد آموزش دیـده سـهم بیـشتری در ایجـاد حـوادث داشته اند . 34 درصد علت ایجاد حادثه برخورد سنگ گزارش شد ودر بین اندامهای صدمه دیده پاها بیشترین فراوانی را بـه خـود اختصاص دادند ( 43 درصد ). بیشترین فراوانی در نتیجه حادثه مربوط به کوفتگیها بود ( 56 درصد ). بین سن وسـابقه کـار وسـاعت ایجاد حادثه ارتباط معنی داری پیداشد . ضریب همبستگی بین ساعت ایجاد حادثه وشیوع حوادث ( ۵۵ / ۰ = (r بدست آمـد یعنـی رابطه مستقیم وناقص . بین سابقه کار ووقوع حوادث ( 58/ ۰ - = r) بدست آمد ( بیانگر رابطه معکوس و ناقص ) و بین سن و شیوع حوادث ( 61 / ۰ - = ) r بدست آمد که بعبارتی بیانگر رابطه معکـوس و نـاقص اسـت . بـا بدسـت آوردن فاصـله اطمینـان 95 و ۹۹ درصدی برای اختلاف نسبتها تفاوت معنی دار شد . یعنی همانطور که در ظاهر امر بیشتر حـوادث در سـن زیـر 40 سـال اتفـاق افتاده با استفاده از روابط آماری این ادعا قابل قبول است . با توجه به نتایج بدست آمده به بررسی علل حوادث و ارائه راهکارهایی جهت کاهش حوادث وارتقاء سطح ایمنی در معادن ارائه شده است .

حوادث - زغالسنگ - فاصله اطمینان - آزمون مربع کای - ضریب همبستگی