الهام زرفشانی - مسئول آمار و اطلاعات پزشکی - مجتمع مس سرچشمه

نوبتکاری عبارت است از انجام هرگونه فعالیتی خارج از ساعات معمولی کار روزانه . بهای فوق العاده زیاد ماشـین آلات جدید، بالا بودن هزینه های استخدام و آموزش نیروی کار جدید ، کارفرما را به روی آوردن بـه نظـام نوبتکـاری تـشویق کـرد و ماحصل آن شد که امروز نزدیک به ٢٥ درصد از کل نیروی کار را نوبتکاران تشکیل میدهند . نوبتکاری مشکلات بیشماری را برای انسا ن در پی دارد . در میان کارکنان نوبتکار گسترش ناراحتیهای دستگاه گوارش به میزان شایان تو جهی بیش از دیگـر کارکنـان است . عمدتا این ناراحتیها بدلیل وابستگی شدید اشتها به چرخه سیرکادین بوجود میآیند . گسترش بیماریهـای قلبـی عروقـی در میان نوبتکاران بر اساس مطالعات صورت گرفته در کشور سوئد حدود دو برابر کارکنان روزکار است . مختل شدن زندگی اجتماعی از دیگر پیامدهای بسیار مهم نوبتکاری است . شبکاری موجب میگردد که فرد نتواند در گرد هماییهای خانوادگی و دوستانه و سایر فعالیتهای اجتماعی شرکت کند . نوبتکاری میتواند بدلیل ایجاد خواب آلودگی و خستگی باعث افزایش نـرخ حـوادث گـردد و بـه همین دلیل یکی از علل غیر مستقیم حوادث است . در این خصوص اشاره بـه فجـایع تلـخ صـنعتی نظیـر انفجـار کارخانـه مـواد شیمیایی بوپال هندوستان و نیروگاه هسته ای چرنوبیل و بسیاری حوادث دیگر که در شیفت شب رخ داده اند کـافی اسـت . در بسیاری از معادن پدیده نوبتکاری به منظور بهره گیری بیشتر از دستگاههای گران قیمـت و افـزایش بهـره وری امـری اجتنـاب ناپذیر است . معدنکاران و کارگران نوبتکار باید به طور علمی به مشکلات خود توجه نمایند و از ماهیت آنهـا و همچنـین وضـعیت خود ، آگاهیهای ضـروری را بدسـت آورنـد و در صـدد چـاره جـویی بـر آینـد . یقینـا ایـن امـر از طریـق آمـوزش علمـی میـسر میگردد . آموزشهایی مشتم ل بر " تامین خواب کافی و حفاظت خواب ، عادات غذایی مناسب و ورزش ، اسـتفاده مناسـب از مـواد محرک و تامین روشنایی به منظور اثر روی چرخه سیرکادین و کاهش خواب آلودگی حین کار " میتواند در کمک به نوبتکـاران مفید باشد . کارفرما نیز باید به مشکلات ناشی از نوبتکاری در کا رگران خود پی برده ، نظام نوبتکاری را به نحـوی طـرح ریـزی و نوبتکاری در کا رگران خود پی برده ، نظام نوبتکاری را به نحـوی طـرح ریـزی و "گاه زیست شناختی" مسئله نیز مد نظر قرار گیرد . . مطمئنا آنچه برای کارفرمـا اهمیت دارد نیروی نوبتکار تندرست و بهره ور است

نوبتکاری ، چرخه سیرکادین، معدنکاری، سرعت شیفت، جهت شیفت