رضا احمدی - عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران

یکی از فنون استخراج و بهره برداری از آبهای زیرزمینی قنات است. ایرانیان مخترع فن احداث قنات بوده آن را تکمیل کرده و برای جهانیان تعریف نموده اند. در جای جای ایران کم و بیش قنات وجود دارد استان مرکزی نیز همانند اکثر نقاط ایران از این هنر تاریخی بهره مند است که به دلیل نقش و اهمیتی که در زندگی مردم این استان بخصوص روستایان (تامین بخش اعظم آب آشامیدنی و کشاورزی) دارد در مطالعه انجام شده از نظر آماری مورد بررسی قرار گرفته اند. مطالعات آماری قنوات استان مرکزی نشان می دهد که این استان دارای 2241 رشته قنات دایر، 2179750 متر طول کوره، حدود 1350640 مر طول میله چاه و 695003 متر طول هرنج قنات می باشد که حاصل دسترنج نیاکان ما در این مرز و بوم بوده و همچون گوهری گرانبها و ثروتی عظیم به ارث مانده است. در مطالعه حاضر بهترین و مناسب ترین زمان حفر قنات اوایل فصل پاییز (مهرماه) توصیه شده است زیرا در این موقع از سال سطح سفره آبهایی زیرزمینی به پایین ترین حد خود میرسد و مشکلات خشک شدن قنات را بعد از مدت کوتاهی به دنبال نخواهد داشت. از آنجا که قنات ، زندگی، تاریخ و فرهنگ دیرینه ایرانیان است این فن و صنف مربوطه در نقاط مختلف ایران اصطلاحات و گویش های محلی خاص خود را دارند که در اینجا به چند مورد از اصطلاحات محلی اشاره شده است و در پایان چند روشی سنتی و روش های امروزی تهویه قنات مورد بررسی قرار گرفته است.