محمد کمالی - دکترای آموزش بهداشت، استادیار دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پز
محمدرضا مرادی - کارشناس ارشد فیزیوتراپی، دفتر امور برنامه های توانبخشی، سازمان بهزیس
منوچهر ارجمند - پزشک عمومی، معاون دفتر امور برنامه های توانبخشی، سازمان بهزیستی کشور

بدنبال وقوع بلایای طبیعی همچون زلزله، سیل، طوفان و … جامعه با مخاطرات و نابسامانی جدی اجتماعی، اقتصادی و انسان و بروز مشکلات عدیده روبرو می شود. عدم آمادگی نهادها، موسسات وسازمانهای مسئول در امور اجتماعی و … می تواند بر دامنه مشکلات افزوده و امور خدمت رسانی را با معضل مواجه نماید. دلایل همیشگی بر اولویت امداد و نجات، معمولا باعث عدم پیگیری لازم در مورد افرادی دارای معلولیت و یا آنان که دچار معلولیت می شوند، گردیده است. بررسی ها حاکی از آن است که سازمان بهزیستی عمدتا بیشترین خدمات را به اینگونه افراد ارائه کرده است. لیکن هیچگاه به صورت ویژه و فعال در چنین مناطقی حضور نداشته است و معمولاا افراد نیازمند به دریافت حدمات با مراجعه تدریجی به مراکز توانبخشی و به صورت غیر فعال (Passive) خدمت دریافت کرده اند. از سوی دیگر، معلولان که عمدتا از اقشار آسیب پذیر جامعه خواهند بود که ایجاب می نماید با اتخاذ شیوه های منطقی و اصولی، راهکارهای مناسب برای آگاه سازی و پیشگیری از تشدید معلولیت را در اختیار آنان قرار داد. بر این اساس، پیشنهادی برای تدوین الگوی ارائه خدمات توانبخشی به آسیب دیدگان ناشی از بلایای طبیعی تقدیم دبیرخانه کمیته فرعی تخصص بهداشت و درمان کاهش اثرات بلایای طبیعی گردید که با تصویب آن کار مطالعاتی درسالهای 1379 و 1380 انجام گردیده است. و الگوی مربوطه تدوین شده است. مقاله حاضر تلاش دارد تا به صورت مختصر نتایج حاصل از این مطالعه را بیان نماید. شناخت وضعیت موجود ارائه خدمات در ایران و دنیا، شیوه های ارائه خدمات، مسئولیتهای سازمان های مختلف خدمت رسان، وظایف معلولان و خانواده های آنان، جایگاه گروه های غیر دولتی، نحوه آموزش های لازم و لزوم مناسب سازی های محیطی برای معلولان و سالمندان و …، عناوین مباحثی هستند که ارائه خواهند شد.