مهدی حاج اسماعیلی - کارشناس ارشد مهندسی سازه، کارشناس بخش سازه مرکز تحقیقات ساختمان و مس

در سال های اخیر، به طور متوسط هر پنجسال یک بار زمین لرزه پر آسیب در نقطه ای از کشور رخ داده است و در حال حاضر، ایران در صدر کشورهایی است که وقوع زلزله در آن با تلفات جانبی بالا همراه است . درکنار تحولات چشمگیری که در ارتقای دانش فنی مهندسان و پژوهشگران کشور و نیز نظام ساخت وساز کشور صورت گرفته، کمبودهای شدید و نگران کننده که حاصل قرن ها غفلت در تاریخ ایران بوده است، دیده می شود که در حال حاضر موقعیت بسیارنامطلوبی را ایجاد کرده است، به طوری که شهرها و روستاهای کشور با ساختمان ها نامقاوم، پر هزینه، کم دوام، پر مصرف، از نظر انرژی و گرانقیمت از نظر نگهداری، شکل گرفته اند. به این ترتیب واقعا نمی توان تصور کرد، در شرایط غیر عادی واضطراری همانند زلزله، چه فاجعه ای شهرها وروستاها را تهدید می کند. هدف از مقاوم سازی ساختمان های مهم و تاسیسات حیاتی همانگونه که از عنوان آن پیداست، عبارت است از کاهش احتمال آسیب پذیری ساختمانها وتاسیسات مذکور در اثر وقوع زلزله، به منظور حفظ حیات جامعه از یک سو و حفظ سرمایه های ملی از سوی دیگر. شایان ذکر است ، دستیابی به توسعه پایدار بدون حفظ ساختمانها و تاسیسات حیاتی در برابر بلایای طبیعی ازجمله زلزله، امکانپذیر نیست. سیر صعودی احداث ساختمانهای بتنی در طی بیست سال گذشته در کشور ایران نشان دهنده توجه دست اندرکاران صنعت به ساختمان به استفاده از این ماده است. متاسفانه عدم توجه به رفتار واقعی بتن مسلح در هنگام زلزله می تواند مسبب خرابیهای جبران ناپذیری گردد. علاوه بر ساختمانهای بتنی ضعیف اجرا شده ، سازه های بتنی که بر اساس آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد 2800 ایران ویرایش اول) طراحی و ساخته شده اند، نیز به علت افزایش ضرایب (از جمله ضریب بازتاب زلزله) و توجه به شکل پذیری در استاندارد 2800 ویرایش دوم، درمقابل زلزله های احتمالی آینده باید تقویت شوند. در مقاله حاضر، ضمن تشریح مهمترین اصول حاکم بر مقاوم سازی ستونهای بتن مسلح ساختمانهای بتنی که از اجزاء مهم این ساختمانها به شمار می آیند، برخی از روشهای کاربردی مقاوم سازی معرفی و مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. در واقع هدف مقاله حاضر، بیان اصول و مبانی مقاوم سازی است تا مهندسین ساختمان بتواند در هر شرایطی بنا به قضاوت مهندسی تصمیم لازم در مورد نحوه مقام سازی را اتخاذ نموده و بکار برند.