کامبیز بازرگان - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
نوربرت کلاسن - استاد دانشگاه گوتینگن آلمان
محمدجعفر ملکوتی - استاد دانشگاه تربیت مدرس

جذب عناصر غذایی شامل رهاسازی عناصر از سطوح جامد، انتقال در خاک به طرف ریشه، عبور از میان غشاءهای ریشه و انتقال به اندام هوایی است. این فرایند پیچیده بوده و تحت تاثیر پارامترهای زیادی قرار می گیرد. استفاده از مدل ها می تواند فهم ما را از این فرآیند بهبود دهد. مدل های مورد استفاده را می توان به دو گروه کلی تقسیم نمود. گروه اول مدل های عملی هستند که عوامل را به وسله مفاهیم آماری آنها و رگرسیون ها شرح می دهند (Ross 1981 , Chanter1981) . گروه دیگر مدل های مکانیسمی هستند که با هدف توضیح یک پدیده (فرآیند) به وسیله مکانسیم های بیوفیزیکی، بیوشیمیایی و فیزیولوژی طراحی شده اند. (Claassen; 1995 , Barber 1977 و همکاران، Tinker, Ney 1996) این مدل ها اساسا به منظور فهم فرآیندها طراحی شده اند و بنابراین برای استفاده های علمی مفیدترند. اغلب مدل ها ما بین این دوگروه اصلی قرار می گیرند به نحوی که بخشی از پیش بینی های عملی و بخشی دیگر از پیش بینی های مکانیسمی استفاده می نمایند. استفاده از مدل های مکانیسمی در تغذیه گیاه بیش از هر چیز، فرصتی را برای آزمون صحت مفاهیم اثرگذار در پشت فرآیند فراهم می آورد. در این روش، ممکن است ایده ها تایید یا رد شوند و یا ضرورت اصلاح آنها آشکار گردد. از میان مدل های مکانیسمی بر شناسایی عوامل مدل NST.3 ارائه شده توسط Claassen (1994) که نقش ریشه های موئین را نیز در جذب عناصر غذایی در نظر می گیرد و در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است، تاکید می گردد. به منظور ارزیابی کارآیی مدل NST.3 آزمایش های متعددی انجام گرفته ، Seffert و همکاران (1995) در آزمایشی بر روی گیاه ذرت کارآیی مدل را در پیش بینی انتقال و جذب پتاسیم خوب ارزیابی نمودند. بجز در شرایط زیادی رطوبت خاک، کمبود پتاسیم قابل استفاده و زیاد بودن وزن مخصوص ظاهری خاک. در آزمایش دیگری بر روی گیاهان کلزا و ذرت نیز تطابق خوبی بین پیش بینی جذب توسط مدل و جذب واقعی در چند خاک با درصد رس های متفاوت مشاهده گردید. (Claassen و همکاران، 1986). در آزمایش گلخانه ای بر روی گیاه پیاز نیز مدل NST.3 توانایی خوبی در پیش بینی جذب پتاسیم توسط ا ین گیاه از خود نشان داد Kuchenbuch و همکاران، 1986). این آزمایش با هدف بررسی مجدد کارآیی مدل جذب عناصر غذایی NST.3 در پیش بینی جذب پتاسیم توسط گیاه گندم در دو حالت کمبود غلظت پتاسیم محلول خاک و کفایت آن انجام پذیرفت.