امید قاسمی چپی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
علی چراتی آرائی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
محمدرضا رمضانپور - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

بیماری پاخوره در اثر قارچ Gaeumannomyces graminis Var.tritici walker بوجود آمده و یکی از بیماریهای مهم گندم در اغلب مناطق گندم خیر جهان است. در ایران این بیماری ابتدا در سال 1364 در دشت نازساری و در سالهای بعد در دیگر مناطق استان مازندران وگرگان گزارش گردید (1). این بیماری در اغلب مزارع استان شایع بوده و میزان آلودگی در شهرستان های بهشهر، نکا و ساری (مناطق مهم گندمکاری استان) به ترتیب 0-11، 3-14 و 0-19 درصد برآورد گردیده است. مدیریت تغذیه گیاهی نقش بسزادی در کنترل این بیماری دارد. استفاده از شکل آمونیاکی کود ازته مثل سولفات آمونیوم موجب کاهش آلودگی درگندم شده (2) در حالی که کودهای نیتراته مانند نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم موجب افزایش شدت بیماری پاخوره می شود (5). کاربرد کودهای کلردار مثل کلرید آمونیوم و یا کلرید پتاسیم به همراه کودهای ازته آمونیاکی موجب کاهش شدت بیماری پاخوره میگردد (6) که علت آن را می توان به تاثیر Cl بر کاهش نیتریفیکاسیون (تبدیل ازت آمونیاکی به ازت نیتراتی) در خاک ذکر نمود (4). گراهام و روویرا (3) مقدار منگنز در بذور و سنبله های گندم را از شاخص های مرتبط بامقاومت به پاخوره دانسته و اظهار داشتند که احتمالا منگنز با افزیش بیوسنتز ترکیبات فنولی، لیگنین و کاهش آنزیم آمینوپپتیداز و همچنین افزایش فتوسنتز موجب مقاومت گیاه می شود. بنابراین با توجه به نقش و اهمیت مسائل تغذیه ای در کنترل بیماری پاخوره گندم این طرق به منظور تعیین همبستگی بعضی از خصوصیات خاک با دشت بیماری پاخوره گندم در مناطق مختلف گندمکاری مازندران و بررسی تاثیر منابع کود ازته و همکنش آن با گوگرد، کلر و عناصر ریزمغذی روی و منگنز درکنترل بیماری پاخوره درگندم اجرا گردید.