علیرضا رضایی - عضو هیات علمی گروه کشاورزی و صنایع غذایی پژوهشکده تحقیقات توسعه فن آور
فیروزه نواب - عضو هیات علمی گروه کشاورزی و صنایع غذایی پژوهشکده تحقیقات توسعه فن آور
حسینعلی قرائی - عضو هیات علمی گروه کشاورزی و صنایع غذایی پژوهشکده تحقیقات توسعه فن آور

عدس (Lens culinaris Medic) در اکثر نقاط جهان به صورت آبی و دیم کشت می شود و به عنوان یک غذای مغذی مصرف می شود (8). زراعت در مناطق خشک و نیمه خشک از ویژگی خاصی برخوردار است(2). در اراضی دیم، آب عامل محدود کننده رشد است و بر عملکرد اثر مستقیم دارد (3). مناطقی که بارندگی کمتر از 300 میلی متر در سال دارند برای دیم کاری مناسب نیستند (5و11). استان فارس با داشتن آب و هوای متنوع و ارتفاعات متعدد در بسیاری نقاط برای کشت دیم مساعد است (1). از کل زمینهای زیر کشت حدود 43% به صورت دیم کشت می شود . سطح زیر کشت عدس در استان فارس به صورت آبی ودیم به ترتیب 5712 و 4078 هکتار است که تولید محصول عدس نیز به ترتیب 5616 و 2318 تن است (4). از آنجا که حفظ رطوبت خاک در اقتصادی بودن زراعت مناطق خشک موثر است (9)، کشت دیم در مناطقی که 300 میلی متر یا بیشتر باران نازل می شود، مقرون به صرفه است (11). در بیشتر تحقیقات انجام شده یکی از اهداف، استفاده بهتر از باران است چرا که در زراعت دیم عامل محدود کننده آب است (3). و بنا به تحقیقات انجام شده افزایش میزان بذر کاشته شده سبب افزایش میزان محصول شده و بنا به گزارشاتی این افزایش محصل از نظر آماری نیز معنی دار شده است (7و15) بر اساس گزارش (10)، تحقیقات انجام شده ای تحت شرایط دیم در پنجاب پاسکتان با مصرف 30 کیلوگرم در هکتار بذر عدس در کاشت پنجم اکتبر طی دو سال 1985 تا 1987 به طور متوسط حدود یک تن در هکتار بذر عدس حاصل شده است. تحقیقات انجام شده نشان داده است که افزایش میزان بذر کاشته شده سبب افزایش میزان محصلو شده است (7و15). ولی تحقیق دیگری 40 کیلوگرم بذر در هکتار را مناسبترین میزان بذر گزارش کرده است(14). مصرف 40 کیلوگرم در هکتار P2O5 تاثیر زیادی بر میزان محصول داشته است (14). گزارش دیگری حاکی از آن است که مصرف 25 کیلوگرم در هکتار ازت به همراه 50 کیلوگرم در هکتار P2O5 در کشت عدس اثر معنی دارتری از نظر آماری نسبت به دیگر میزانهای کود داشته است (12). فسفر در مراحل اولیه باعث تحریک رشد و استقرار خوب گیاه و نفوذ بهتر ریشه کیگردد (6). همین تحریک اولیه رشد گیاه ممکن است موجب نفوذ سریع و عمیق تر ریشه ها در لایه های تحتانی خاک گردد، به نحوی که گیاهی که به آن کود داده شده قادر خواهد بود که بطور موثرتری از رطوبت ذخیره شده در لایه های تحتانی خاک استفاده کند (16). فسفر معمولا در ازدیاد مقاومت گیاه نسبت به خشکی موثر است، بجز درمواردی که خشکی به اندازه ای شدید است که مانع جذب عادی عناصر غذایی می شود(13).