ملاحسینی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین
هراتی - کارشناس ارشد زراعت

استفاده از فاضلاب برای آبیاری اراضی کشاورزی از جنبه های تامین آب و تغذیه گیاهی از دیرباز مرسوم بوده است و چنانچه کاربرد فاضلاب با رعایت اصول و استانداردهای مربوطه باشد عواقب سویی بدنبال نخواهد داشت. استفاده از فاضلاب برای ابیاری ذرت شیرین در منطقه زیزیا نشان داد که عملکرد خشک کل و اجزاء آن خصوصا عملکرد بلال نسبت به عملکرد ذرت تحت آبیاری با آب کنترل شده بطور معنی داری افزایش یافته بود . همچنین درصد قابل جذب عناصر K,P,N افزایش یافته به طوری که غلظت این عناصر در گیاهان تحت آبیاری با فاضلاب به ترتیب 2/35 ، 0/2 و 2/2 درصد و در گیاهان تحت آبیاری با آب کنترل شده به ترتیب 1/93، 0/25 و 1/69 درصد بود (7). عکس العمل یونجه، ذرت و گندم ، به کاربرد طولانی مدت فاضلاب شهری بررسی و مشخص شد که عملکرد وزن خشک این گیاهان در اراضی تحت آبیاری با فاضلاب بیشتر از اراضی تحت آبیاری با آب کنترل شده بود (5). بررسی اثرات باقیمانده کاربرد طولانی مدت فاضلاب روی اراضی نگپور هند نشان داد که فاضلاب روی حاصلخیزی خاک تاثیر گذاشته و مواد غذایی محصولات مختلف را بسته به نیاز آنها تامین کرده است. (6). در یک مزرعه آزمایشی روی یک خاک لوم رسی درناحیه ریزا نتیجه شد که آبیاری با فاضلاب بطور قابل ملاحظه ای غلظت فسفر و پتاسیم قابل جذب وبه مقدار کمتری عناصر ریز مغذی را افزایش داده است (8). نتایج یک آزمایش مزرعه ای در مزارع ذرت کاری تحت آبیاری با فاضلاب در جنوب شهر تهران نشان داد که در این اراضی بدون کاهش قابل توجهی در عملکرد، می توان مقدار کودهای پتاسه و ازته توصیه شده بر اساس آزمون خاک را حداقل به میزان 75 درصد توصیه مصرف نمود (4). بررسی نتایج اثر استفاده از فاضلاب در منطقه قزوین و جنوب تهران نشان داد که استفاده از فاضلاب جهت آبیاری مزارع نه تنها غلظت یعنی از عناصر سنگین در خاک افزایش داده، بلکه باعث افزایش غلظت بعضی از عناصر غذایی نظیر ازت، پتاسیم، فسفر و روی در خاک ها شده است (2و3). بررسی مشابه در اراضی شمال و شمال شرق اصفهان نشان داده است که غلظت روی، منگنز، مس وآهن درخاکهای تحت آبیاری با فاضلاب افزایش یافته است (1).