کامران آذری - کارشناس ارشد بخش خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان

ازت مهمترین عنصری است که در زراعت چغندرقند بصورت کود مصرف می شود زیرا خاکهای محدودی دارای مقدار کافی ازت به فرم قابل دسترس (نیترات یا آمونیوم) برای حصول به حداکثر رشد این گیاه هستند (4). مقدار و چگونگی مصرف ازت در طول دوره رشد گیاه از اهمیت خاصی برخوردار است . چغندرقند شدیدا نسبت به کمبود ازت حساس است و کمبود این عنصر باعث کاهش شدید عملکرد میگردد. ضمن اینکه وجود مقادیر زیاد ازت درخاک در مراحل آخر رشد چغندر قند (بعد از به حداکثر رسیدن رشد برگ) موجب افزایش ناخالصی غده و کاهش کیفیت آن می گردد. از طرفی چون ازت عنصری متحرک و قابل شستشو با آب آبیاری می باشد، مصرف بی رویه وغیر اصولی آن چه از لحاظ میزان مصرف و چه از لحاظ زمان مصرف می تواند، باعث هدر رفت آن آلودگی آبهای زیر زمینی شود، به طوری که نشانه های فراوانی وجودد دارد که نشان میدهد استفاده های غیر کارآمد از آن می تواند منجر به آلودگی آبهای سطحی و زیر زمینی شود (2). نتایج یک بررسی نشان داد که کارآیی جذب ازت در تیمار شاهد تقریبا دو برابر مصرف 360 کیلوگرم ازت در هکتار بود که این مطلب مبین آن است که در شرایط مصرف زیاد کودهای ازته مقدار زیادی از آن تلف شده است (3). مصرف کودهای ازته خصوصا زمان مصرف آنها، زمان اجرای عملیات داشت و فواصل بوته های چغندرقند در مقدار ازت مضره نقش فراوان دارد (5). نتایج آزمایشی در ایستگاه ماه دشت کرمانشاه با 5 زمان مصرف کود ازته بر روی چغندرقند نشان داد که مصرف کود ازت به صورت دو سوم در زمان کاشت و یک سوم بعد از اولین تنک و وجین وضعیت بهترین در عملکرد قند سفید در هکتار و خلوص شربت ایجاد کرد(1). به رغم وجود اطلاعات فراوان در مورد ازت استفاده بیش از حد کود ازته هنوز مشکل بزرگ فراوری قند است(4).