پریناز ابراهیم پور اژدری - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشگاه تهران
غلامرضا ثواقبی - استادیار دانشگاه تهران
احمد بای بوردی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی

کاهو (Lactuca sativa L.) یکی از پر مصرف ترین سبزیجات در رژیم غذایی انسان محسوب می شود و ویتامین های مختلف و مواد معدنی فراوان دارد که برای سلامتی انسان مفید می باشد. یکی از مسائل عدیده ای که کشاورزان مناطق وسیعی از کشورمان را از مدتها قبل با مشکل روبرو کرده است استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی نیتروژنی است.مشکل عمده ای که از کاربرد مقادیر زیاد کودهای نیتروژنی در گیاهان زراعی ایجاد میگردد، تجمع نیترات است. زیادی نیترات در سبزیجات از جمله کاهو، عوارض نامطلوبی را به دنبال دارد. بدیهی است تجمع نیترات در سبزیجات مصرفی برای سلامتی جامعه تهدید جدی به شمار می رود و لازم است که میزان آن در محصولات مختلف و به ویژه پر مصرف در حداقل مقدار ممکن نگه داشته شود. سنیگ وریواری (9) به این نتیجه رسیدند که محلولپاشی کود روی با غلظت سه در هزار به تنهایی و یا به همراه آهن و بور، بیشترین تاثیر را در کاهش تجمع نیترات و بهبود خواص کیفی محصول و افزایش تمامی معیارهای رشد داشته است. طباطبایی و ملکوتی (4) نیز چنین نتایجی را گزارش کرده اند. لورنز (7) در تعدادی زیادی از سبزیجات ذخیره نیترات را مطالعه کرده و علت تجمع نیترات را وابسته به منبع و مقدار کودهای نیتروژنی به کار رفته، دانست. حد سمیت نیترات در حدود 220 تا 310 میلی گرم وزن تر بر اساس وزن بدن و مصرف روزانه، بوسیله پژوهشگران متعددی گزارش شده است. تاکب (10) اعلام نمود که استفاده از کودهای کندرها، میزان تجمع نیترات را درگیاهان کاهش می دهد. بهتاش (3) در تحقیق با عنوان بررسی اثر کودهای شیمیایی نیتروژنی در تجمع نیترات در اندامهای قابل مصرف کلم پیچ و کرفس، چنین نتیجه گیری کرد که مصرف بیش از اندازه نیتروژن سبب افزایش غلظت نیترات در این اندامها می گردد. با توجه به جایگاهی که سبزیجات از جمله کاهو در تغذیه انسان دارند و از سوی دیگر با توجه به استعداد ژنتیکی کاهو برای تجمع نیترات و خطرات و صدمات تجمع نیترات برای انسان، لزوم مطالعه دقیق و کامل بر روی تجمع نیترات را مشخص میکند. در این تحقیق تاثیر تغذیه برگی روی و مقادیر ومنابع مختلف نیتروژن بر میزان تجمع نیترات در کاهو بررسی شده است.