محمدسعید تدین - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز، جم
حمید رستگار - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز، جمهوری

مرکبات مانند سایر گیاهان صرفا تحت شرایط کاملاً مساعد و در حد پتانسیل ژنتیکی و یا درحد نزدیک به آن محصول تولید می کند و یا به عبارت دیگر هر اندازه عوامل موثر در تولید (شرایط محیط، مدیریت زراعی و …) مطلوبتر باشند عملکرد محصول مرکبات نیز به پتانسیل ژنتیکی نزدیکتر می گردد. در این میان همبستگی مدیریت زراعی، تغذیه گیاه، انتخاب واریته و بعضی از خواص شیمیایی خاک قابل کنترل و بعضی از عوامل محیطی مانند نور، حرارت و بارندگی که در بسیاری از موارد می توانند از محدود کننده ترین فاکتورهای تولید محصول باشند غیر قابل کنترل هستند . با در نظر گرفتن موارد فوق اثرات هر نوع تغییری در شرایط رشد گیاه می تواند سایر عوامل را در سیستم دینامیک گیاه و محیط به صورت مکانیسم تقریبا زنجیره ای تحت تاثیر قرار دهد که در نتیجه تاثیر روباط بین آنها باید مورد ارزیابی قرار گیرد (5).به دلیل طبیعت دینامیک ترکیبات شیمیایی گیاه که شدیدا تحت تاثیر سن فیزیولوژیکی گیاه و عوامل ماثر در جذب و انتقال عناصر معدنی در گیاه قرار می گیرد، تشخیص بر اساس تجزیه گیاه می تواند پیچیده و مشکل باشد، بنابراین سامانه تلفیقی تشخیص و توصیه دریس که در ابتدا تشخیص فیزیولوژیک نامیده می شد، به منظور رفع این محدودیت ها توسط بیوفیلز (3) ابداع گردید. اصول اولیه روش دریس تعیین یک سری نرم های تلفیقی بر اساس کالیبراسیون عواملی است که در رشد و تولید محصول هر نبات دخالت دارند، این عوامل می توانند ترکیبات شیمیایی گیاه، ویژگی های خاک و … باشند (2). این آزمایش به منظور تعیین حد متعادل عناصر غذایی در درختان لیموشیرین طراحی و اجرا گردید. در این بررسی حد متعادل (نرم) عناصر غذایی پر مصرف و کم مصرف تعیین شده و با بهره گیری از این نرم ها در تشخیص وضعیت و عوامل محدود کننده تغذیه ای درختان لیموشیرین و متعادل نمودن آنها شرایط مناسب برای دستیابی به عملکرد بیشتر محصول فراهم خواهد گردید.