احسان رنجبر - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی دانشگاه فردوسی
غلامحسین حق نیا - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
امیر لکزیان - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
امیر فتوت - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

آترازین یکی از پر مصرف ترین و رایج ترین علف کشها در جهان می باشد و برای نابودی علف های هرز پهن برگ کشتزارهای ذرت، سورگم و نیشکر بکار می رود(1). کاربرد گسترده و ماندگاری زیاد آن در زیست بوم آلودگی آبهای سطحی وزیر زمینی را در پی دارد و به دلیل ایجاد سمیت در جانوران و سرطان زا بودن آن برای انسان، خاستگاه نگرانی های زیادی شده است (1، 2، 6) سرعت تجزیه آترازین در خاک اندک است و زیر تاثیر عواملی همچون تاریخچه مصرف، مواد غذایی خاک و حضور ریز جانداران قرار میگیرد. نیمه عمر دگرگونی ماهیت آترازین به متابولیت های غیر سمی از 60 روز تا یک سال گزارش شده است و کمتر از 40 ردصد علف کش مصرف شده، کاملا معدنی می شود (1، 3، 6، 7) از این رو بیشترین بخش آترازین و متابولیت های آن به آرامی در آب زیر زمینی رخنه می کنند و یا همراه با فرایند فرسایش وارد آبهای سطحی می گردند. تجزیه شیمیایی آترازین در پی جدا شدن گروه کلر از ساختار حلقوی آن طی فرایند هیدرولیز انجام می پذیرد و محصول آن هیدروکسی آترازین خواهد بود. این رخداد را ذرات رس و ماده آلی خاک شدت می بخشند (1و3) . با تجزیه زیستی، ترکیبات هیدروکسی آترازین و متابولیتهای N – دی آلکیل تولید می شوند و فرو پاشیدن ساختار حلقه تریازین آخرین گام در تجزیه کامل آترازین است (5). آفت کش ها به عنوان منبع کربن و نیتروژن در رشد میکروبی خاک دخیل هستند . برخی گزارشها نشان می دهند که ، افزودن ماده آلی به خاک تجزیه آترازین را کاهش میدهد. وجود کمپوست ، خاک اره، گلوکز و برخی دیگر از مواد الی در خاک اگرچه جمعیت و فعالیت ریزجانداران را افزایش می دهد، لیکن تاثیری واژگونه بر تجزیه آترازین بر جای می نهد (5و6) افزودن مواد آلی با نسبت C/N بالا باعث می گردد تا نیتروژن محدود گردد و جمعیت میکروبی خاک بر سر تصاحب منابع نیتروژنی دارای پیوند استوارتر، مانند تریازین های متقارن، به رقابت بپردازد. چگونگی تاثیر نیتروژن افزوده به خاک با نوع و مقدار آن تغییر می کند. نیتروژن آلی موجود در کود حیوانی، معدنی شدن آترازین را افزایش می دهد، اما نیتروژن معدنی تجزیه علف کش را به تعویق می اندازد (4).