فرنوش طهماسبی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاک شناسی دانشگاه بوعلی سینا
علیرضا حسین پور - استادیار گروه خاک شناسی دانشگاه بوعلی سینا

خصوصیات جذب فسفر نقش مهمی در غیر قابل جذب کردن فسفر در خاک ها دارد. اطلاعات درباره جذب فسفر در خاک های همدان محدود است. درخاک های همدان و حتی ایران در مورد سرعت تبدیل فسفر قابل جذب به فسفر غیر قابل جذب و توصیف آن با مدل های سینتیکی مطالعه ای انجام نشده است. پس لازم است چنین مطالعه ای در خاک های همدان جهت مدیریت بهتر کودهای فسفره انجام شود چرا که به دلیل جذب سطحی و پروسه های رسوب تمامی کود فسفره بکار رفته درخاک ها برای گیاهان قابل دسترس نیست (3). با توجه به اینکه واکنش های شیمیایی در خاک ها و محیط های ابی پروسه های دینامیک است (8)، لذا یک مطالعه سینتیکی جهت توصیف و پیش گویی واکنش های جذب و دفع که در محیط های طبیعی رخ می دهد لازم است (5). سینتیک جذب فسفر توسط خاک ها و ترکیبات خاک به طور ویژه یک واکنش سریع است که با یک واکنش کند بعدی دنبال می گردد (1و1) مدل های سینتیکی که برای بررسی جذب فسفات توسط خاک ها به کار می رود. معادلات سینتیکی مرتبه صفر، مرتبه اول، مرتبه دوم، پارابولیکی و الوویچ و تابع نمایی است (6). در این پژوهش سرعت غیر قابل جذب شدن فسفر در 12 نمونه از خاک های استان همدان با دو عصاره گیری بی کربنات سدیم 0/5 نرمال (روش اولسن) و بی کربنات امونیوم – دی تی پی ای (4) در مدت 2500 ساعت مطالعه و بهترین معادله سینتیکی جهت توصیف غیر قابل جذب شدن فسفر انتخاب و ضرائب سرعت غیر قابل جذب شدن فسفر برآورد شد.