نرگس میلانی - عضو گروه خاکشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی
امیر فتوت - عضو گروه خاکشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی
پیمان کشاورز - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان، بخش تحقیقات خاک و آب

کمبود روی (Zn) به علت آهکی بودن، pH بالای خاکها، کمی مواد آلی در خاکهای زراعی، وجود یون بی کربنات در آبهای آبیاری، افت کیفیت آبیاری به دلیل افزایش شوری ناشی از خشکسالی های پی در پی و مصرف نامتعادل کودهای یکی از مشکلات تغذیه ای شایع در کشور می باشد (1). بنابراین لازم است وضعیت فراهمی روی مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت نیاز برای رفع این کمبود و تامین نیاز تغذیه ای گیاه اقدامات لازم انجام گیرد. قدم اول در بررسی فراهمی عناصر در خاک، تخمین صحیح میزان عنصر قابل جذب گیاه در خاک می باشد. آزمونهای شیمیایی خاک، سریعترین و در درازمدت، ارزان ترین روش تعیین فراهمی عنصر در خاکها هستند (3). در این آزمونها از روشهای عصاره گیری مختلفی استفاده می شود که بر مبنای استخارج عنصر توسط اسیدها، عوامل کلات کننده و نمکهای گوناگون و اندازه گیری عنصر در عصاره عمل می کنند و قادرند اشکال شیمیایی قابل دسترس عناصر برای گیاه را استخراج کنند (4). ولی از انجا که میزان فراهمی عناصر درخاک به عواملی نظیر خصوصیات خاک، نوع عنصر و ویژگی های گیاه بستگی دارد (5)، ممکن است اطلاعات بدست آمده در مورد همبستگی یک عصاره گیری با عکس العمل گیاه در شرایط دیگر خاک و گیاه معتبر نباشد (6) و از این رو باید در شرایط مختلف از روشهای متفاوتی استفاده نمود. بنابراین تحقیق حاضر به منظور ارزیابی کارایی شش عصاره گیر متداول در استخراج روی فراهم برای گیاه گندم و تعیین غلظت بحرانی روی در یک مطالعه گلخانه ای در تعدادی از خاکهای آهکی استان خراسان انجام شود.