محمود شریعتمداری - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
جلال قادری - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه

نخود (Cicer arietinum ) از لحاظ سطح زیر کشت به عنوان سومین لگوم دانه ای در جهان و اولین لگوم دانه ای در ایران شناخته شده است( 1 و2 )تحقیقات دانشمندان هندی که بیشترین کشت نخود در این کشور صورت می گیرد، نشان می دهد که جمعیت مزوریزوبیوم سیسری در %39 از مزارع این کشور کمتر از 100 سلول در هر گرم خاک است و تلقیح در چنین خاکهایی صد درصد موفقیت آمیزمی باشد (4) نمدئو و گوبتا (1992) همچنین نشان داده اند که تلقیح این گیاه می تواند بیش از 26 درصد سبب افزایش محصول گردد (3) به دلیل تثبیت ازت مولکولی توسط لگوم ها در سیستم های زراعی، مطالعات زیادی بر روی این گیاهان در جهان متمرکز شده است که اکثر آنها به همزیستی ریزوبیومی با ریشه این گیاهان توجه خاصی داشته اند (5).