سهیلا ابراهیمی - دانشجوی دکتری رشته خاکشناسی
مهدی همایی - دانشیار گروه خاکشناسی
ابراهیم واشقائی فراهانی - دانشیار گروه مهندسی شیمی دانشگاه تربیت مدرس

کشور ایران با اقلیم خشک و نیمه خشک افزون بر بارندگی اندک، دارای توزیع نامناسبی از آن نیز می باشد . از طرفی بخش کشاورزی، عمده ترین مصرف کنندة منابع محدود آب کشور می باشد . یکی از راه های افزایش بازدة آبیاری، استفاده از پلیمرهای سوپر جاذب می باشد که به تازگی کاربردی وسیع در دنیا یافته اند . مهمترین مسئله در انتخاب نوع پلیمر مناسب در کشاورزی، تعیین مدل نفوذ آب در پلیمر می باشد . سوپرجاذب باید بتواند در حداقل زمان، حداکثر توانایی جذب آب را دارا باشد . جذب سیال به داخل شبکه پلیمر، توسط فرآیند نفوذ کنترل می شود . نیروی محرکه در نفوذ , حرکت براونی مولکولی می باشد (4) قوانین فیک توصیفگر انتقال ماکروسکپی مولکول ها می باشند، ولی در مورد پلیمرها یا ماکرو مولکول ها، محـدوده ای از رفتارهای نفوذی در این مواد مشاهده گردیده است (7) در پلیمرهای لاستیکی، نفوذ سیال با وزن مـولـکولی اندک، عموما توسط قانـــون فیک، بیان می شود ( 3 ، 4 ، 5) در نفوذ فیــکی، اغلب گرادیان سیال نفــوذ کننده، بعنوان نیــروی محرکه، عمل می کند و ضریب نفوذ وابسته به غلظت باشد (6) فرآیند جذب در پلیمرهای شیشه ای عـلاوه بر پدیده نفـوذ مولکولی جزء نفوذ کننده که بر اثر حرکت براونی ایجاد می شود، تابـع پدیده آسایش مولکولی نیز می باشد . (8) برای شناسایی حالتهای انتقال سیال، ابتدا داده های میزان تورم بر حسب زمان در دستگاه مختصات رسم می شود سپس به طور تقریبی از مطابقت نواحی ابتدایی منحنی داده های جذب 60) درصد اولیه منحنی ) ، با معادلة تجربی زیر استفاده می شود : رابطه (1) [فرمولها در متن اصلی] که در آن، Mt جرم سیال نقوذ کرده در پلیمر در زمان t ، جرم سیال جذب شده رعایت تعادل می باشد . n (نمای نفوذی و تعیین کننده مکانیسم نفوذ ) و k (ثابت در برگیرنده مشخصه شبکه پلیمر و سیال ) است . برای مدل فیکی n < 0/5 ، برای انتقال غیر فیکی n بین 0 و نیم و برای حالت بینابینی n =1 می باشد . در انتخاب پلیمر مناسب، با بررسی منحنی جذب سیال توسط پلیمر، تناسب آن برای هدف مورد نظر ارزیابی می گردد .