امید افلاکی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی
احمد گلچین - دانشیار گروه خاکشناسی
محمداسماعیل امیری - استادیار گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان

گوجه فرنگی از جمله مهمترین سبزیجات دارای ارزش غذایی مناسب برای مصرف کنندگان می باشد . بر اساس آمار رسمی وزارت کشاورزی ایران در سال 1377 ، سطح زیر کشت گوجه فرنگی در حدود 120 هزار هکتار و متوسط تولید 27 تن در هکتار گزارش شده است (2) با توجه به محدودیت های آب و خاک در اکثر نقاط دنیا، از جمله ایران، کشت های گلخانه ای بسیار مورد توجه قرار گرفته است . با استفاده از محیط های کشت بی اثر ( پشم سنگ، خاک اره، پرلیت و … ) به همراه محلول های غذایی مکمل، به دلیل امکان کنترل شرایط رشد و نمو گیاه، عملکرد افزایش یافته و در مصرف کودها و آفت کش های شیمیایی صرفه جویی می شود که این امر باعث کاهش هزینه های تولید و کاهش اثرات سوء مواد شیمیایی بر مصرف کنندگان می گردد (8) امروزه با پیشرفت تکنولوژی، علاوه بر افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش کیفیت محصولات کشاورزی ( از نظر ترکیب عناصر مفید و مضر ) مدنظر قرار گرفته است . شوری و به طور کلی غلظت املاح در خاک یا محیط اطراف ریشه علاوه بر کاهش آب قابل استفاده برای گیاه، موجب بـه هـم خـوردن تعـادل و مقادیر یون ها در اندام های مختلف گیاهی ( برگ، ریشه و میوه ) می شـود، از طرف دیگر قلیائیت یا مقادیر بالای عنصر سدیم در خاک به علـت اثـر رقابتی شدید یون سدیم با سایر عناصر ( بـه خصـوص پتاسـیم و کلسـیم ) مـوجب بـروز اختلالات شدیدی در تعادل یونی انـدام هـای گیـاهی و در نتیجه بهم خوردن ترکیب عناصر مفید و غیر مفید در محصول مـی شـود (.6) هم اکنون آب با کیفیت نامناسب ( دارای SAR و EC بالا ) در اکثر نقاط کشور، به طور گسترده ای استفاده می شود و با توجه به گسترش روز افزون کشت های گلخانـه ای در ایـن منـاطق، تأثیـر شـوری و قلیائیـت محلول های غذایی تهیه شده با آب هایی با کیفیـت نـامطلوب بـر روی جذب عناصر و ترکیب شیمیایی محصولات تولید ی بـه خصـوص گوجــه فرنگی و خیار سبز به خوبی مشـخص نمـی باشـد، لـذا لازم اسـت تـ أثیر شـوری و SAR محل ـول هـای غذای ـی تهیه ش ـده بر جـذب (Uptake ) عناصر و ترکیب شیمیایی میوه گوجه فرنگی مطالعه شود، تحقیـق حاضـر نیز به همین مبنا صورت گرفته است