حمیدرضا فنایی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح بذر
حسین اکبری مقدم - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح بذر
محمدرضا ناروئی راد - کارشناس موسسه تحقیقات آب و خاک
غلامعلی کیخا - تکنسین مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان

خشکی خطری برای تولید موفقیت آمیز محصولات زراعی در سراسر جهان است و موقعی اتفاق می افتد که ترکیبی از عوامل فیزیکی و محیطی سبب تنش آبی در گیاه شده و در نتیجه تولید را کاهش می دهد . شیرانی راد (1379) طی بررسی اثر تنش کم آبی در مراحل مختلف رشد ارقام کلزا در کرج گزارش نمود که اگر چه بیشترین عملکرد دانه مربوط به شرایط بدون تنش کم آبی ( شاهد ) بود، ولی قطع آبیاری در مراحل سبز شدن تا روزت، ساقه دهی و غلاف دهی، تفاوت معنی داری با آن نشان ندادند . در حالی که قطع آبیاری در مراحل گلدهی و پر شدن دانه نسبت به شاهد افت معنی داری نشان دادند . در بین ارقام مورد بررسی هیبرید هایولا 308 بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد . پاسبان اسلام و همکاران (1379) گزارش نمودندکه تنش عمدتا " از طریق کاهش تعداد خورجین در بوته موجب کاهش عملکرد دانه می شود . این محققین اعلام نمودندکه تنش اثر معنی داری بر درصد پروتئین دانه نداشته ولی سبب افزایش معنی دار مقدار گلوکوزینولات دانه گردید . و در بین ارقام مورد بررسی بالاترین تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه و عملکرد دانه به رقم یوریکا تعلق داشت . شامپولیور و همین (1996) طی بررسی اثرات استرس آب در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد کلزا گزارش کردند که کمبود آب در مرحلة گلدهی تا پایان پر شدن دانه عملکرد و اجزاء عملکرد را به صورت جدی تحت تأثیر قرار داد .تعداد دانه در گیاه از اجزاء عملکرد مهمی بود که تحت تأثیر استرس آب قرار گرفت . وزن هزار دانه در مرحله پر شدن غلاف ها تا رنگی شدن دانه ها تحت تأثیر استرس آب قرار گرفت . با کمبود آب غلظت روغن کاهش مشخص و بر جسته ای در مرحله شکفتن غنچه ها تا رسیدگی نشان داد . کجدی (1994) تغییرات درصد روغن و عملکرد دانه و نیز ارتباط بین درصد روغن و پروتئین را در 21 رقم تحت شرایط آبیاری و بدون آبیاری مورد بررسی قرار داد و نتیجه گیری نمود که میانگین عملکرد دانه و عملکرد روغن در اثر آبیاری افزایش می یابد . در منطقه سیستان به لحاظ داشتن اقلیم خشک و گرم، کمبود آب مهم ترین عامل محدود کننده رشد گیاهان و تولید بحساب می آید انجام چنین آزمایش هایی در جهت روشن نمودن عکس العمل های گیاه به تنش آبی در مراحل مختلف رشد و یافتن یا تعیین مرحله ای از رشد گیاه که در آن مرحله با قطع آب نسبت به سایر مراحل رشد، حداکثر محصول را بدست آورد . می تواند تأثیر بسزایی در توسعه کشت این محصول در منطقه داشته باشد .