مهدی قیصری - دانشجوی دکتری مهندسی آبیاری وزهکشی
سیدمجید میرلطفی - استادیار گروه مهندسی آبیاری و زهکشی
مهدی همایی - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه تربیت مدرس
محمداسماعیل اسدی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان

معمولاً ذرت علوفه ای در مناطق خشک و نیمه خشک ایران پس از برداشت گندم و جو کشت می شود . با توجه به زمان کاشت و شرایط اقلیمی، انجام آبیاری اجتناب ناپذیر است . زمان کاشت ذرت علوفه ای در گرمترین ماه سال ( تیرماه ) انجام می شود و در این زمان، آب بحرانی ترین شرایط را دارد . در این شرایط، تدوین برنامه آبیاری و اعمال مدیریت صحیح آبیاری می تواند از زیان های ناشی از کمبود منابع آب بکاهد . تبخیر ـ تعرق گیاه عامل اصلی در تدوین برنامه آبیاری مناسب و بهبود راندمان مصرف آب در آبیاری می باشد . می توان ETc را به صورت مستقیم با محاسبه کاهش آب خاک ( استفاده از لایسیمتر یا بیلان آب خاک ) یا بوسیله تخمین تبخیر ـ تعرق مرجع و ضریب گیاهی برآورد نمـود را می توان به روش هایی متفاوت تخمین زد . این روش ها شامل معادله های پیچیده توازن انرژی تا معاد له های ساده ای که به داده هایی اندک نیاز دارند، می باشند . معاد له پنمن مانتیث , (PM) ، ETo را با دقت بیشتری نسبت به سایر روش ها تخمین می زند. ضریب گیاهی، نسبت تبخیر ـ تعرق گیاه به تبخیر ـ تعرق مرجع است . معمولاً چمن به عنوان گیاه مرجع، در نظر گرفته می شود . ضریب گیاهی در دوره های مختلف رشد متفاوت می باشد . مقدار ضریب گیاهی برای تعدادی از گیاهان در شرایط مختلف آب و هوایی پیشنهاد شده است (1 و2 )به دلیل نبود داده های منطقه ای، مقادیر پیشنهاد شده فوق بصورت مشترک در همة مناطق استفاده می شود . باید به این نکته توجه داشت که مقادیر KC برای یک دوره رشد ( کشت بهاره یا پاییزه ) با یک زمان کاشت و شرایط آب و هوایی مشخص توصیه شده است و کاربرد آنها بدون توجه به شرایط آب و هوایی و زمان کاشت خطاهایی را در تخمین ؟؟ ایجاد می نماید .الگوی تغییرات و مقدار شاخص سطح برگ در شرایط مختلف کشت بسیار متفاوت می باشد (3) ، همچنین مقدار Etc تحت تاثیر مقدار LAI می باشد بنابراین، روند تغییرات تحت تاثیر مقدار در شرایط مختلف کشت می باشد . متفاوت خواهد بود . با توجه به این نکته که ذرت علوفه ای در ابتدای فصل تابستان پس از برداشت گندم و جو کشت می شود و زمان کاشت آن در گرمترین روزهای دوره رشد ذرت انجام می شود، می توان انتظار داشت ضریب گیاهی ذرت در این شرایط با ضریب گیاهی توصیه شده توسط دورنبوس و پروت (1977) و آلن وهمکاران (1998) متفاوت باشد . اهداف این پژوهش اندازه گیری ETC ذرت علوفه ای به روش موازنه حجم، تخمین ETO با استفاده از روش فائوـ پنمن مانتیث (FPM) و محاسبه ضریـب گیاهـی ذرت درمنطـقه نیمـه خشـک ورامین بود . همچنین محاسبه نسبت ETc/Epam و بررسی ارتباط K با روز و پس از کاشت ، GDD,LAI از دیگر اهداف این تحقیق بود.