مهدی احمدیان - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان
مجتبی پاکپور - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس- شیراز

فن آوری سنجش از دور به عنوان یک ابزار مناسب بـه منظـور پـایش زمانی برخی از پدیده های طبیعی به شمار مـی رود چـرا کـه اطلاعـات وسیعی را از یک منطقه در مقـاطع زمـانی مختلـف ارایـه مـی نمایـد و سرفصل بزرگی از تحقیقات جهانی را به خود اختصاص مـی دهـد (7). این تحقیق در منطقه ای از استان همدان به نـام دشـت قهاونـد کـه یکی از مناطق شاخص از نظر خطر شور شدن ثانویه خاک مـی باشـد، انجام شد و روند تغییر ات شناسه های با اهمیتی مانند شوری خـاک بـه کمک تجزیه و تحلیل اطلاعـات سـنجش از دور مـورد بررسـی قـرار گرفت )1) در مرحله نخست روی دو سری اطلاعات داده های رقـومی ماهواره لندست 5 و 7 مربوط به سالهای 1989 و 2000 میلادی که از نظر زمان در ماههای مشابه برداشـت شـده بودنـد، پردازشـهای اولیـه انجام شد . طبقه بندی تصاویر با استفاده از باندهای مختلـف سـنجنده ETM و TM و مطالعه شاخص های مختلف ، PC1234 ، BRENES ،GRENES ، NDVI PC57 برای خـاک و پوشـش گیـاهی صورت گرفت . با کمک م طالعات صحرایی و برداشت نمونـه خاکهـای سطحی از منطقه و تجزیه فیزیکی و شیمیائی نمونه هـای خـاک، هـر یک از تصاویر به روش مناسب خود طبقه بنـدی شـدند . اجـرای ایـن تحقیق با استفاده از طبقه بندی نظارت شده و الگوریتم نگاشت طیفـی زاویه ای (SAM) صورت گرفت12) پس از تصحیح طبقه بندی ها بر اساس اطلاعات جانبی (10) نتایج در سامانه اطلاعات ج غرافیائی به صورت نقشه ها و جداول مربوطه در دو مقطع زمـانی ارایـه گردیـد . بـا توجه به اطلاعات استخراج شده از مقایسه تصاویر ماهواره ای قـدیم و جدید منطقه، وسعت اراضی شـور از 9766 هکتـار بـه 20200 هکتـار رسیده است که نسبت به قبل 106/8 درصد افزایش نشان می دهد . از سوی دیگرتغییرات موجود در سطوح مختلف هدایت الکتریکـی (EC) نشان می دهد با گذ شت حدود 11 سال، وسعت اراضی شـور بـا محدودیت کم تا متوسط از 5072 هکتـار بـه 7168 هکتـار و وسـعت اراضی شور با محدودیت متوسط تا شدید از 4694 هکتـار بـه 13032 هکتار رسیده است که این امر نشان دهنده گسترش همه جانبه شوری و پائین آمدن قابلیت تولید در خاکهای منطقـه مـی باشـد ).3) اراضـی لخت و بایر و کفه های نمکی نیز از 3005/69 هکتار به 8446 هکتـار رسیده که در حدود 181 درصد بر وسعت آنها افزوده شده است و ایـن مطلب گویای سیر توالی این اکوسیستم به سوی شـرایط حـاد ب یابـانی است و بیانگر وضعیت اکولوژیکی شکننده در این منطقه می باشـد ).2) بر همین اساس تخریب منـابع و گسـترش شـوری در طـی ایـن دوره اساساً تحت تأثیر شوری ثانویه بوده و مدیریت نامناسب و بهره بـرداری نادرست از اراضی، سبب گسترش شـوری در خاکهـای منطقـه شـده است(3).