رضا سکوتی اسکوئی
محمدحسین مهدیان - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
شهلا محمودی - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
جعفر غیومیان - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری تهران

برای شناسایی، برنامه ریزی، مدیریت مناسب و بهره برداری از منابع خاک لازم است دیدگاه صحیحی از پراکنش مکانی ویژگیهای خاک وجود داشته باشد . روش های مختلفی برای برآورد توزیع مکانی داده ها وجود دارد که روشهایی نظیر میانگین حسابی، گرادیان، تیسن و هیپسومتریک از معمول ترین آنها محسوب می گردد (4) اگرچه محاسبات این روشها سریع و آسان هستند ولی دارای معایب و اشکالاتی نیز می باشند که گاهی منجر به ارائه نتایج غیرقابل قبول و با دقت کم می گردند . اشکالات روش های ذکر شده، استفاده از روشهای زمین آماری را مطرح می نماید که میتواند شامل تخمینگر های آماری غیر پارامتری نظیر روشهای TPSS ، میانگین متحرک وزنی و یا روشهای پارامتری زمین آماری نظیر کریگینگ و کوکریگینگ باشد . اختلاف بین روشهای متعددی که برای برآورد تغییرات زمانی و یا مکانی استفاده می شود، در محاسبه فاکتور وزنی است که به نقاط مشاهده شده در اطراف نقطه مورد نظر داده می شود (4) قاسمی (1382) با استفاده از روش های زمین آماری تغییرات مکانی عامل فرسایش پذیری خاک (K) را در چهارمحال بختیاری مورد بررسی قرار داده و با اثبات وجود همبستگی مکانی این عامل در منطقه مورد بررسی، نسبت به تهیه نقشه فرسایش پذیری خاک اقدام نموده است (2) والتر برای پیش بینی شوری سطح خاک از روش کریگینگ استفاده کرده است (4) امینی با ارزیابی آلودگی خاکهای منطقه اصفهان با استفاده از روش تلفیقی منطق فازی و تخمین گر مکانی، به این نتیجه رسیده است که این روش ترکیبی، امکان ارزیابی آلودگی چندین عنصر را در یک زمان فراهم می نماید و واریوگرامهای محاسبه شده نیز عمدتاً از مدل های کروی و نمایی تبعیت نموده اند . وی در نهایت نقشه پهنه بندی آلودگی منطقه را تهیه نموده است (1) محمدی و چیت ساز با استفاده از تخمینگرهای زمین آماری و با کمک گرفتن از اطلاعات رقومی سنجنده TM بعنوان متغیر ثانویه، تغییرات مکانی برخی از خصوصیات خاک سطحی شامل هدایت الکتریکی، درصد رطوبت اشباع، نسبت جذب سدیم و درصد آهک را برآورد نموده اند (2) ضمناً در این تحقیق کارآیی روش های مختلف کوکریگینگ، کریگینگ و رگرسیون خطی مورد مقایسه قرار گرفته و نتایج نشان داده است که تخمین گرهای زمین آماری نسبت به روابط همبستگی خطی از برتری نسبی برخوردار هستند . روش کریگینک به عنوان روش مناسب در برآورد داده های مکانی خاک معرفی شده است . این تحقیق با هدف بررسی تغییرات مکانی برخی خصوصیات خاک و پیش بینی آنها در نقاط نمونه برداری نشده انجام یافته است .