محمدهادی فرپور - استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

حوزه آبریز لوت با مساحت 14/5 میلیون هکتار بزرگترین حوزه آبریز فلات ایران می باشد (2) که از شرق به حوزه آبخیز سیستان، از شمال و شمال غرب به ارتفاعات بجستان و آبخیز طبس و گسلهای نایبندان و آبخیز دشت کویر و از غرب به آبخیز یزد محدود می شود ).3) کویر پهناور لوت را رسوبات دوران چهارم با ضخامت متوسط 150 تا 200 متر می پوشاند ).2) دشتهای ریگی، تپه های ماسه ای و کلوتها جزء مهمترین سطوح ژئومرفولوژیکی دشت لوت می باشند ).3) ناحیه کلوتها عرضی معادل 60 کیلومتر و طولی معادل 150 کیلومتر داشته و بصورت نواری از شمال غربی به جنوب شرقی در کویر لوت گسترش دارند ).6) در مورد نحوه تشکیل کلوتها اطلاع دقیقی در دست نمی باشد . به نظر می رسد که توده رسوبی اولیه متشکل از رس، سیلت و شن و گاهی رگه های نمک و گچ با ضخامتی حدود 140 متر بوده است ).3) برخی بررسی ها نشان داده اند که تشکیل کلوتها در نتیجه پایین بودن سفره آب، فقدان رطوبت و پوشش گیاهی در خاک و سست بودن سطح زمین در اثر وزش بادهای تند و جریانات سیلابی آب بوجود آمده است 1) و ).6 از سوی دیگر قبادیان (1369) معتقد است که دخالت عملیات میکروتکتونیک نیز در شکل دهی اولیه کلوتها علاوه بر فرسایش نقش دارد . بدین صورت که با تجمع مواد آبرفت و وارد آمدن تدریجی فشارهای جانبی با ایجاد چین خوردگیهای ظریف موجی بر رسوبات و سپس فرسایش، کلوتها ایجاد گردیده اند ).3) نظر به اینکه تاکنون هیچ اطلاعات علمی مدونی در مورد خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و کانی شناسی رسی کلوتها انتشار نیافته است، لذا تحقیق حاضر جهت نیل به این هدف صورت پذیرفت .