محمدعلی خودشناس - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
مسعود دادیور - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی

گسترش اقتصادی سطح زیر کشت محصولات می بایست بر اساس برنامه صحیح کود دهی مبتنی بر آزمون خاک استوار باشد . تفسیر نتایج و توصیه ها در مورد فسفر، معمولاً بر اساس غلظت حد بحرانی عنصر در خاک و فاکتورهای اقلیمی ، اقتصادی و مدیریت مزرعه در نظر گرفته می شود . غلظت فسفر به عوامل مختلفی در خاک بستگی دارد، چنانچه در اکوسیستم های طبیعی قابلیت استفاده این عنصر توسط مکانیزمهای جذب، واجذب، رسوب فسفر آزاد شده در ضمن مراحل هوازدگی و حلالیت سنگها و کانیهای با حلالیت پائین کنترل می شود و مقدار آن با نوع مواد مادری، فرایندهای پدو ژنتیکی ، بافت خاک ، عوامل مدیریتی نظیر سطح ونوع فسفر بکار برده شده و مدیریت زراعی و عوامل دیگر تغییر می نماید . بنابراین با این تنوع در خاکها و اقلیم مناطق مختلف ضرورت منطقه ایی بودن آزمون خاک و به تبع آن حد بحرانی آشکار می گردد چنانچه در مطالعه فرانزن و مورگان (1995) ، حد بحرانی فسفر از 8 تا 11 میلی گرم در کیلوگرم با روش عصاره گیری اولسن جهت رقمهای لوبیای خوراکی گزارش گردیده است . ایودل و آگبولا (1982) در مطالعه تعدادی از خاکهای زیر کشت لوبیا در نیجریه ، حد بحرانی فسفر با روش بری را 12/7 میلی گرم فسفر در کیلوگرم خاک گزارش نمودند . همچنین آنان حد بحرانی فسفر را با عصاره گیرهای اولسن ، سلطانپور و مهلیچ 3 به ترتیب 9 ، 7 و 23 میلی گرم در کیلوگرم خاک گزارش نمودند . لوبیا دارای 114615 هکتار سطح زیر کشت و 182742 تن تولید در سطح کشور می باشد . این محصول اهمیت بالایی در تولیدات کشاورزی استان مرکزی داشته و به لحاظ دارا بودن حدود 20-24 درصد پروتئین در تغذیه جامعه حائز اهمیت زیادی می باشد . بنابراین تحقیق حاضر با هدف تعیین حد بحرانی عناصر غذایی فسفر در خاکهای زیر کشت لوبیا در استان مرکزی و بررسی تاثیر مصرف این عنصر بر رشد و عملکرد گیاه و ارتباط آنها با خصوصیات خاک اجرا گردید