مهرداد یارنیا - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
الناز فرج زاده
وحید احمدزاه
نیما نوبری

امروزه استفاده از عناصر کم مصرف جهت افزایش کمی و کیفی محصول توصیه می شود ولی نحوه مصرف آن همواره در مناطق مختلف مورد سوال بوده و از مهم ترین ابهامات موجود به شمار می رود ، فراهم بودن عناصر غذایی بیشتر از مقدار مطلق آنها، جذب را محدود می کند . pH خاک، عامل عمدة مؤثر در محلولیت و همچنین فراهمی عناصر غذایی است . در خاک های قلیایی عناصری نظیر روی، منگنز و ب קֱر کمتر قابل دسترس هستند در روش های جدید، ترکیبات آلی حاوی عناصر کم مصرف به خاک اضافه شده و یا به صورت محلول روی برگ ها پاشیده می شوند . مسیر غالب برای دریافت مواد غذائی از طریق بافت های گیاهی توسط ریشه ها می باشد . محلول پاشی که اغلب به منظور تهیه مواد غذائی میکرو و گاهی موادغذائی ثانویه کاربرد دارد باعث افزایش جذب مواد غذائی نسبت به جذب از طریق خاک می گردد (3) لذا کاربرد کودها به صورت محلول پاشی و کاربرد خاکی آنها در گیاهان جهت افزایش نیروی تولید و کیفیت محصول انجام می پذیرد آزمایشات نشان داده است محلول پاشی مواد معدنی مانند آهن، منگنز و روی ممکن است بسیار مؤثرتر از کاربرد خاکی آنها باشد چرا که در این حالت جذب ذرات خاک شده و کمتر در دسترس سیستم ریشه ای قرار می گیرند 4 در بعضی موارد محلول پاشی عناصر ریز مغذی باعث در دسترس قرار گرفتن سریع آن عنصر می گردد ولی در مقایسه با کاربرد کود در خاک، محلول پاشی تغذیه ای پیوسته برای گیاه فراهم نمی آورد ).6) نتایج تحقیقات تعدادی از محققین نشان داده است که روش مصرف خاکی به دلیل اثرات باقیمانده، سهولت مصرف و همچنین تأثیر اقتصادی آن بر عملکرد دانه قابل توصیه می باشد . زمانی که علاوه برافزایش عملکرد ، غنی سازی نیز مورد نظر باشد ، تلفیقی از دو روش کاربرد خاکی و محلول پاشی قابل توجیه می باشد نتایج پژوهشی که جهت مقایسه روش های مختلف کاربرد عناصر کم مصرف منیزیم ، روی ، منگنز ، مس ، آهن و بور در چغندرقند و در منطقه دزفول به انجام رسید نشان داد که روش های مختلف کاربرد ( خاکی ، آغشته نمودن و محلول پاشی ) در مقایسه با شاهد تاثیر معنی داری بر عملکرد ریشه داشتند . بالاترین عملکرد ریشه مربوط به تیمار آغشته نمودن بذر توام با محلول پاشی و کمترین عملکرد مربوط به شاهد بود . (1) امروزه استفاده از عناصر کم مصرف جهت افزایش کمی و کیفی محصول توصیه می شود ولی نحوه و زمان مصرف آن همواره در مناطق مختلف مورد سوال بوده و از مهمترین ابهامات موجود به شمار می رود لذا هدف در این آزمایش ارزیابی اثرات مصرف این عناصر و تعیین نحوه مصرف در شرایط مزرعه می باشد .