عبدالکریم اجرایی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم
مجید رجایی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

بر یک عنصر ضروری برای رشد و نمو گیاهان می باشد . حد کفایت و سمیت این عنصر نزدیک به هم می باشد و این امرسبب شده که اکثر گیاهان زراعی و باغی دچار کمبود یا سمیت این عنصر باشند . بنابراین در تغذیه بر باید دقت زیادی به عمل آورد تا گیاه دچار کمبود یا سمیت این عنصر نشود . چنانچه مقدار ب קֱر در ماده خشک گیاهی حدود 20 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک گیاه باشد غلظت آن طبیعی است . البته در بعضی از گیاهان نظیر پسته این غلظت ممکن است به 60 تا 90 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک هم برسد . در مناطقی که میزان تبخیر بیش از بارندگی است ب קֱر در خاک انباشته شده و سبب صدمه به گیاه می شود . غلظت مجاز بر در آب آبیاری برای گیاهان حساس نظیر آوکادو، سیب، لوبیا و مرکبات 0/3 میلی گرم در لیتر، برای گیاهان نیمه مقاوم نظیر یولاف، ذرت و سیب زمینی 1 تا 2 میلی گرم در لیتر و برای گیاهان مقاوم نظیر هویج، یونجه و چغندرقند 2 تا 4 میلی گرم در لیتر می باشد . زمانی که بر خاک کمتر از 0/5 میلی گرم در کیلوگرم باشد، کمبود بر در اکثر گیاهان مشاهده می شود . در صورتیکه اگر مقدار بر در خاک بیش از 5 میلی گرم در کیلوگرم خاک باشد برای اکثر گیاهان زراعی، باغی و زینتی سمی است . در مناطق جنوبی کشور بالا بودن غلظت بر در منابع آب زیرزمینی می تواند سبب اختلال در رشد اکثر محصولات کشاورزی و از جمله مرکبات که به مسمومیت بر حساسند شود . بنابراین بررسی و ارائه راهکارهای کاهش سمیت بر از اهمیت خاصی برخوردار است . از جمله راههای کاهش سمیت بر عبارتند از آبشوئی خاک، استفاده از ارقام و پایه های مقاوم، افزودن گچ به خاکهای شور که سبب بهبود نفوذ آب و تبدیل متابورات سدیم محلول به متابورات کلسیم با حلالیت کمتر می شود و بالاخره استفاده از عناصر غذائی است که می توانند با ب קֱر رقابت کرده و مانع از جذب آن شوند . با توجه به مطالب فوق این تحقیق به منظور بررسی اثر چهار عنصر کم مصرف روی، آهن، منگنز و مس بر کاهش غلظت و اثرات سمیت بر در دانهالهای لیموترش انجام گرفت.