رسول میرخانی - کارشناس ارشد موسسه تحقیقات خاک و آب
سعید سعادت - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات خاک و آب
محمود شعبانپور - استادیار دانشگاه گیلان
پروین آریا - کارشناس موسسه تحقیقات خاک و آب

حرکت آب در خاک در شرایط مزرعه و در منطقه ریشه گیاه به صورت غیراشباع است . منحنی رطوبتی خاک از مهم ترین توابعی می باشد که ویژگی های بخش غیراشباع را به صورت کمی بیان می کند و این ویژگی ها برای تخمین و توضیح حرکت آب و املاح در خاک به عنوان اطلاعات پایه مورد نیاز می باشد . فرآیندهای جریان غیراشباع پیچیده و بررسی کمی آن دشوار است زیرا اغلب همراه با تغییر حالت و مقدار آب در خاک می باشد که روابط پیچیده ای را بین متغیرهای رطوبت و مکش بوجود می آورند . پژوهشگران طی سالیانی متمادی تلاش های زیادی برای یافتن شیوه های ساده و ارزان بمنظور شناسایی روابطی منطقی و عملی بین رطوبت خاک ) ) θ و پتانسیل ماتریک ) ) ψ انجام داده اند . طی این تلاش ها معادلات زیادی برای بیان منحنی رطوبتی خاک ارائه شد و از جمله این معادلات، معادله چهار پارامتری وان گنوختن (1980) می باشد [فرمول در متن اصلی] در این معادله θ رطوبت خاک در مکش h ، θs رطوبت اشباع ، θr رطوبت باقیمانده خاک، α و n پارامترهایی تجربی هستند که شکل منحنی رطوبتی را مشخص می کنند که n بدون بعد و واحد 1 cm -1 α میباشد . در سالهای اخیر پژوهشگران زیادی توابعی برای برآورد پارامترهای معادلات منحنی رطوبتی خاک از روی ویژگی های زود یافت خاک ارائه نمودند، به عنوان مثال Salchow و همکاران (1996) در پژوهشی در خاک های آبرفتی اوهایوی جنوبی توابعی را برای برآورد ویژگی های هیدرولیکی از پنج متغیر مستقل درصد شن، سیلت، رس، مواد آلی و جرم مخصوص ظاهری ارائه دادند . Van den berg و همکاران (1997) طی پژوهشی نشان دادند که پارامترهای معادله وان گنوختن با فراوانی نسبی ذرات، آلومینیم و آهن قابل استخراج با دی تیونات، مقدار کربن آلی و ظرفیت تبادل کاتیونی همبستگی معنی داری دارد . Vereecken و همکاران (1989) با استفاده از نمونه های دست نخورده و متغیرهای درصد شن، رس، کربن آلی و جرم مخصوص ظاهری توابعی برای برآورد پارامترهای معادله وان گنوختن ارائه کردند . قربانی (1382) طی پژوهشی نشان داد که برای برآورد پارامترهای معادله وان گنوختن استفاده از میانگین هندسی 1 و انحراف معیار هندسی قطر ذرات 2 مناسبتر از فراوانی نسبی ذرات می باشد . هدف از این تحقیق ایجاد توابعی به منظور برآورد پارامترهای معادله وان گنوختن ) α ، θr و ) n با استفاده از خصوصیات زود یافت خاک میباشد .