عبدالرضا قرنجیکی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات پنبه کشور
علی اصغر میری - کارشناس ارشد موسسه تحقیقات پنبه کشور

سرچشمه اصلی مواد آلی خاک از بقایای گیاهی می باشد . بقایای گیاهی بعلت دارا بودن عناصر غذایی مورد نیاز گیاه، در چرخه طبیعی آنها نقش مهمی دارند ] ملکوتی؛ [.1378 آتش زدن و سوزاندن این بقایا که بدلایل مختلفی صورت می گیرد، علاوه بر ایجاد عوارض نامطلوب در خاک، یکی از علل اصلی کاهش مواد آلی خاک و در نتیجه از بین رفتن پایداری تولید است . بر اساس یافته های Salinas-Garcia و همکاران [2001] ، از بین بردن بقایای گیاهی در اراضی دیم که در آنها معمولاً تنشهای محیطی بر گیاه حاکم است، بشدت پایداری تولید را کاهش می دهد . بر اساس گزارش Chan و همکاران [2002] ، آتش زدن بقایای گیاهی، علاوه بر کاهش مواد آلی خاک، پایداری آب خاکدانه ها و درصد نیتروژن معدنی خاک را نیز کاهش می دهد . Wuest و همکاران [2005] نیز گزارش کرده اند که آتش زدن بقایای گیاهی قابلیت و ظرفیت نگهداری آب در خاک و تولید محصول را کاهش می دهد . بر اساس آزمایش مزرعه ای Schulzو همکاران [2003] افزودن مقادیر15 و 10 ، تن در هکتار بقایا و ضایعات در حال تجزیه برنج به خاک در کشت ذرت، عملکرد آن را بترتیب 95 و 147 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داده است . با بکار بردن همین مقدار بقایا بصورت خاکستر حاصل از سوزاندن آنها، افزایش معنی داری در عملکرد آن نسبت به شاهد بدست نیامده است . ارقام پنبه علاوه بر اینکه از نظر ژنتیکی دارای تفاوتهایی در عملکرد و اجزای عملکرد هستند، این تفاوتها تحت تأثیر عوامل محیطی و سیستمهای زراعی نیز می باشند . بعنوان مثال، نتایج آزمایش [1995] Bridges و Lioydmay نشان داده است که اثر متقابل معنی داری بین ارقام پنبه و سیستم زراعی تولید محصول وجود دارد . این تفاوتها در کشت دوم پنبه که بدنبال برداشت محصول زراعت پاییزه انجام می شود، بدلیل کوتاه تر شدن دوره رشد و نمو پنبه، اهمیت بیشتری دارد . جمیلی [1380] اختلاف عملکرد ارقام زودرس پنبه در کشت دوم آنها را گزارش نموده است