زینب سرمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاکشناسی دانشگاه زنجان
احمد گلچین - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه زنجان
حسین بشارتی - استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه زنجان

خاک یکی از اجزای مهم محیط زیست در مناطق روستایی و شهری است و مدیریت اراضی کلید اصلی برای دستیابی به کیفیت خاک در این مناطق به حساب می آید . فعالیت های صنعتی و شهری اغلب باعث تخریب خاک شده و اقدامات مدیریتی و حفاظتی که باعث کنترل فعالیت های صنعتی و شهری می شود، از تقاضا برای حفظ کیفیت خاک ناشی می شود فلزات سنگین در خاک را می توان به پنج جزء از نظر شیمیایی تقسیم نمود . جزء محلول در آب، پیوند یافته با کربناتها، پیوند یافته با اکسید های آهن و منگنز و جزء کمپلکس شده با مواد آلی . بنابراین به طور طبیعی بخش کوچکی از فلزات سنگین برای گیاهان قابل جذب هستند و در واقع اشکال قابل جذب برای گیاه اشکال محلول و تبادلی می باشند و سایر اجزاء غیر متحرک و غیر فعال می باشند البته سایر اجزاء هم می توانند به فرم قابل جذب و فعال در بیایند که این امر به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بستگی دارد . عناصر در خاک به اشکال فیزیکو شیمیایی مختلف وجود دارند و تکنیک های عصاره گیری متوالی برای تعیین این اشکال فیزیکوشیمیایی انجام می شود و اشکال هر عنصر بیشترین تأثیر را در قابلیت جذب آن عنصر دارد آلودگی با فلزات سنگین بیشتر منحصر به افق های سطحی خاک است و آلودگی در این افق ها برای مس 7 تا 115 برابر ، برای سرب 30 برابر ، و برای روی 6 برابر افق های زیرین است . میزان تحرک فلز به مقدار فلز و مقدار رس موجود در خاک بستگی دارد افزودن ترکیبات مختلف آلی و معدنی به خاک بر نحوه توزیع اجزاء فلزات سنگین تأثیر می گذارند . با توجه به این نکته می توان با افزودن ترکیبات مختلف به خاک فرم محلول فلزات و جذب آنها را توسط گیاهان افزایش داد و از این ترکیبات در اصلاح خاک های آلوده استفاده نمود . هدف این تحقیق اضافه کردن ترکیبات آلی و معدنی مختلف به خاک و بررسی تأثیر آنها بر نحوه توزیع اجزاء فلزات سنگین در خاک است تا مکانیزم این افزودنی ها بر افزایش قابلیت جذب عناصر سنگین مشخص گردد .