رضا اسلامی فارسانی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
علی شکوه فر - دانشیار دانشکده مکانیک - دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
آرمان صدقی - استادیار دانشکده فنی و مهندسی - دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

در صنایع نفتی به علت اهمیت و نیاز رو به گسترش جهانی به نفت و گاز و فراورده های آن، همواره تحقیقات وسیعی در جهت بکارگیری مواد، تجهیزات و فناوری های جدید صورت می پذیرد. در این صنایع، استفاده از موادی با وزن کم، مقاومت به خوردگی بالا، عمر زیاد و خواص ویژه (بر اساس نوع کاربرد)، از اولویت برخوردار است . الیاف کربن، ماده ای با ویژگی های منحصر بفرد نظیر استحکام و مدول الاستیک بالا، ضریب انبساط حرارتی پایین، پایداری گرمایی بالا، استحکام خستگی زیاد، سبکی وزن و سطح مخصوص زیاد می باشد که تحقیقات جدید نشان می دهد این ماده می تواند بخوبی در بسیاری از زمینه های صنعت نفت بکار گرفته شود. در این تحقیق، مهمترین و جدیدترین موارد کاربرد الیاف کربن در صنایع نفت شامل لوله های حفاری به منظور رسیدن به ذخایر نفت و گاز با دسترسی مشکل بخصوص در اعماق ابها و استفاده مجدد از ذخایر قدیمی بلااستفاده مواد جاذب به منظور جمع آوری و بازیابی نفت سنگین جاری شده در اثر حوادث مختلف، مواد نگهداری گاز متان و گاز طبیعی و کابل های نگهدارنده سازه هایی دریایی، مورد بررسی قرار می گیرند. نتایج نشان می دهد که این الیاف به صورت مستقل و یا در قالب مواد کامپوزیتی به علت خواص ویژه می توانند با عمر و کارایی بالاتر، بخوبی جانشین سایر مواد مرسوم درکاربردهای مشابه باشد و انقلابی در این صنعت بخصوص در زمینه حفاری ایجاد کنند. بررسی ها نشان میدهد استفاده از الیاف کربن در صنایع نفت در داخل کشور، موضوعی نسبتا ناشناخته است و در شرایط فعلی از این ماده استفاده نمی شود. چون اولاً این فن آوری ، نسبتا نوین است و از طرفی الیاف کربن به عنوان ماده اولیه لازم برای ساخت قطعات، لوازم و تجهیزات مورد استفاده در صنعت نفت در کشور تولید نمی شود. بنابراین به علت این موضوع و همچنین عدم واردات عمده این الیاف و برخی مشکلات فنی، تولید محصولات حاصل از الیاف کربن (بخصوص محصولات کامپوزیتی) برای این صنعت نیز در ایران صورت نمی پذیرد.

نفت ، گاز ، الیاف کربن ، حفاری ، بازبینی