محمدعلی صندیدزاده - استاد و عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی راه آهن دانشگاه علم و صنعت
میثم اسکندری - کارشناسی ارشد مهندسی راه آهن برقی دانشگاه علم و صنعت

انرژی محرک در لکوموتیوهای دیزل و برقی ٬ صرف راه اندازی تراکشن موتورها می شود . لکوموتیوهای برقی انرژی الکتریکی مورد نیاز تراکشن موتورهای خود را مستقیماً از طریق شبکه تغذیه که به ۲ صورت خط بالا سری یا ریل سوم است تامین می کنند . یکی از انواع خط وط تراکشن الکتریکی خطوط DC یا جریان مستقیم می باشند . انرژی الکتریکی در محلی که پست کشش ۱ نامیده می شود به سیستم راه آهن برقی تحویل می گردد . جریان تراکشنی تامین شده توسط پست کشش از طریق شبکه تغذیه به وسیله تراکشنی رسانده می شود ٬ سپس از طریق ریلها به سمت باسبار منفی پست کشش باز می گردد . از آنجا که ریلهای حرکتی نسبت به زمین به طور کامل عایق نیستند بخشی از جریان مسیر برگشت به داخل زمین نشت پیدا می کند . این جریان نشتی به زمین نفوذ کرده و یک مسیر موازی با مسیر اصلی برگشت جریان ( ریلها ) را از درون زمین ایجاد خواهد کرد و از طریق زمین به سوی منبع تغذیه که همان پست تراکشن ( باس بار منفی پست ) باز خواهد گشت ٬ به این جریان نشت پیدا کرده به داخل زمین ٬ جریان سرگردان ۲ گفته می شود . مهمترین عناصر تشکیل دهنده مسیر جریانهای سرگردان خطوط لوله فلزی قرار گرفته در داخل زمین و تقویت کننده های فلزی داخل بتن تقویت شده می باشند . مهمترین آثار سوء این جریانه ای سرگردان خوردگی الکتروشیمیائی خطوط لوله فلزی و ساختارهای فلزی است که ناشی از یونیزاسیون خاک در اثر عبور این جریانهای سرگردان می باشد که در اثر آن لوله ها ٬ سازه های فلزی ٬ تقویت کننده های بتن مسلح و . . . دچار خوردگی الکتروشیمیائی می شوند و با خطر و ریسک جدی مواجه می شوند . در واقع تاسیسات فلزی که باید دارای عمر مفیدی در حدود 40 تا 50 سال باشند در صورت مواجه با این جریانهای سرگردان عمر مفیدشان به شدت کاهش یافته و بر حسب شدت جریان به 10 ت20 سال کاهش خواهد یافت . در این مقاله همچنین پارامترهای مختلفی که بر روی میزان جریانهای سرگردان اثرگذار هستند ارائه می شوند . سپس اصول کلی کنترل این جریانهای سرگردان ارائه می شوند . همچنین روشهای اندازه گیری جریانهای سرگردان عنوان می شوند و در نهایت شدت جریان سرگردان در یک خط مفروض توسط شبیه سازی انجام شده برپایه یکی از این روشهای اندازه گیری ( روش اندازه گیری جریانهای سرگردان برحسب نوع سیستم زمین ) ارائه می شود .