مریم بیاتی خطیبی - استادیارگروه پژوهشی دانشگاه تبریز

سدسازی درحوضه های نیمه خشک به منظورتامین آب وانرژی جوامع درحال رشد وتوسعه ،با عنایت به روند تغییرات آب وهوایی،ازاهمیت فوق العاد ه ای برخوردار است . درسال های اخیر،درپاسخ به افزایش نیاز به تامین آب وانرژی درچنین محدوده هایی، برتعداد عملیات سد سازی افزوده شده است ،بدون این که به نقش ترکیبی عوامــل مختلــف تاثیرگــذاردربهره وری مناســب ودرســت ســدها،بویژه نقــش عوامــل مختلــف زمــین شناســی ،ژئومورفولوژی ،هیدرولوژی،کاربری وکلیماتولوژی و ... توجه شودواثرات منفی آنها درسـدهای احـداث شـده مدنظرقرارگیرد . درنواحی نیمه خشک،با توجه به روند تغییرات اقلیمی ووقوع خشکسالی ها،پیامدهای منفی چنین بی توجهی هایی وهمچنین عواقب ناشی ازجایگزینی نامناسب سدها ،بسیاربرجسته ترخواهد ب ود . تاکیـد بـه ایـن پیامدها وپیش بینی عواقب احتمالی،درمحدوده هایی که احداث سدهای دیگری نیزدردسـتورکار قـرار دارنـد، می تواند ازتلف شدن هزینه های سنگین بعدی جلوگیری نماید . یکی ازحوضه های ی کـه صـرفا بـه لحـاظ ارائـه بسترمناسب توپوگرافی وهیدرولوژیکی،توجه طراحان سدها را ب ه خودمشـغول داشته،حوضـه قرنقوچـای ،واقـع دردامنه های شرقی سهنداست که سدهای متعددی در آن احداث شده وپروژه های آبی زیادی نیزدردستورکار قراردارند . درحوضه مذکور،به لحاظ وجود سازندهای متنوع مربوط به دوران مختلف زمـین شناسـی وتکتونیـک فعال گذشته،سدهای احداث شده ،مسئله خا ص خود را دار ند . دراین مقاله سعی شده است به این مسائل ،همـراه بادرنظرگرفتن اثرات منفی تغییرات اقلیمی،اشاره شودوبا استناد به نتایج حاصل ازبهره گیری از تکنیک GIS ونرم افزار Arc/view وروش های آماری ،سهم عوامل تهدید کننده سدهای منطقه ،تحلیل وتعیین گردد

سدها ،اثرات عوامل زمین شناسی ،اثرات عوامل ژئومورفولوژی ،فرسایش ،تهدید سدها . حوضه قرنقو