علیرضا قراگوزلو - استادیار آموزشکده سازمان نقشه برداری
علی پیروتی - دانشجوی کارشناسی ارشد RS&GIS دانشگاه علوم و تحقیقات
هیمن شهابی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز

شهر سقز با جمعیتی معادل 140 هزار نفر، یکی از بزرگترین شهرهای استان کردستان میباشد که در نتیجه افزایش جمعیت، مصرف گرایی وتغییر عادات غذایی مردم، افزایش مصرف مواد بسته بندی شده در چند دههی اخیر به همراه تقلید الگوی مصرفی مردم باعث افزایش حجم زبالهی تولید شده در این شهر شده است. با وجود این مشکل، هنوز شیوه مناسبی جهت دفع مواد زاید شهر سقز وجود ندارد. هدف اصلی پژوهش حاضر، در نظرگرفتن نقش عوامل ژئومورفیک چه از لحاظ سازندهای منطقه دفن و چه از لحاظ شرایط و فرایندهای حاکم بر این منطقه در آینده به کمک اعمال انواع عملیات تحلیلهای مکانی، با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی به منظور مکانیابی مناسب برای دفن پسماندهای شهری است. به همین منظور، در مرحله اول، عوامل موثر در مکانیابی محل دفن مواد زاید شهر سقز در نظر گرفته شد و در نهایت با رقومی کردن و وزندهی 13 لایه بر اساس استانداردهای موجود که عبارتند از: شیب، فرسایش، گسل، آبهای سطحی، آبهای زیرزمینی، چاهها، منطقه حفاظت شده، فرودگاه، پوششگیاهی، خطوط ارتباطی، خطوط نیرو، فاصله از شهر سقز و مراکز جمعیتی و وارد کردن لایه های مذکور به محیط نرم افزارهایArc GIS و IDRISI و تشکیل پایگاه های اطلاعاتی ویژه دفن زباله های شهری و اجرا مدلهای مختلف تصمیم گیری چند معیاره تحلیلی نظیر تحلیل سلسله مراتبی و ترکیب خطی وزنی به همراه منطق بولین بر لایه های موجود است. نتایج این پژوهش حاکی از این است که دو روش تحلیل سلسله مراتبی و ترکیب خطی وزنی در مرحله اولیه در جنوب شهر سقز با انتخاب چهار مکان ودر نهایت با انتخاب مکان نهایی جهت دفن مواد زاید در جنوب شهر سقز، قدرت تصمیم گیری بیشتری را در امر مکانیابی محل دفن نسبت به منطق بولین دارا هستند. در نهایت با همپوشانی و از مجموع اشتراک این مدلها در محیط،Arc GIS مکان نهایی دفن زباله شهر سقز با مساحت 74 هکتار مساحت و پذیرش 130 تن زباله در هر روز به مدت 20 سال به عنوان مکان پیشنهادی و نهایی دفن زباله شهر سقز انتخاب شددر نهایت با انتخاب مکان نهایی جهت دفن مواد زاید در جنوب شهر سقز، قدرت تصمیم گیری بیشتری را در امر مکانیابی محل دفن نسبت به منطق بولین دارا هستند. در نهایت با همپوشانی و از مجموع اشتراک این مدلها در محیط Arc GIS مکان نهایی دفن زباله شهر سقز با مساحت 74 هکتار مساحت و پذیرش 130 تن زباله در هر روز به مدت 20 سال به عنوان مکان پیشنهادی و نهایی دفن زباله شهر سقز انتخاب شد.

عوامل ژئومورفیک، مکانیابی دفن زباله شهری، مدلهایGIS،شهر سقز