محمدرضا پیشوایی - استادیار بخش مهندس آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز،، ۷۱۴۴۱ شیراز
ارمغان انصاری بصیر - دانشجوی بخش مهندس آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز،، ۷۱۴۴۱ شیراز
محمدرضا فرزانه - دانشجوی بخش مهندس آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز،، ۷۱۴۴۱ شیراز

مدل گردش منطقه ای (RCM) در جنوب ایران بر اساس جریانات گردش جوی مطابق نقشه های استاندارد همدیدی در دراز مدت بصورت میانگین های ماهیانه در نظر گرفته شد. شاخص های چرخندی برای لایه میانی 500 میلی بار (SUCI) در دوره 2003-1948 میلادی و همچنین سطح زمین (SSCI) در دوره 2003-1979 میلادی متمرکز شده روی شیراز برای اولین بار در ایران ایجاد گردید. دو معیار انحنا و گرادیان خطوط تراز برای تشخیص نوع گردش و شدت آن مورد توجه بود که کلا 10 نوع مختلف گردش جوی تجزیه گردید. گستره مقادیر شاخص ها از 2- تا 2+ با تفکیک 0/1 میباشد که با خطای کمتر از 10% بدلیل تلورانس تخصیص امتیاز و همچنین عامل عدم قطعیت همراه است. این شاخص ها در فاصله شعاعی حدود km250 کیلومتر از شیراز معتبر بوده و سطحی در حدود km2 200/000 را می پوشاند. مقایدر منفی و مثبت بترتیب نشان از میزان اثر سامانه های پر فشار و کم فشار در منطقه می کند. ترکیب SUCI و SSCI بطور پیشرفته ای وضعیت اقلیم شناسی همدیدی را در منطقه توضیح می دهد. در نیمه گرم سال الگوهای گردشی متضاد، کم فشار حرارتی زمین و پر فشار جنب حاره ای لایه میانی بخوبی مشهود است. در نیمه سرد سال به جریان های گردشی برونی مثل غربی مدیترانه ای اجازه عبور روی منطقه داده می شود. شاخص چرخندی در شرق مدیترانه (MUCI) نیز در دوره 2003-1948 میلادی ساخته شد که نتایج حاکی از وجود یک ناوه در طول ماه های سال دارد. درتحلیل پاسخ های اقلیمی برای ایستگاه انتخابی شیراز، شاخص های چرخندی با دما بهتر از بارش براز می شوند. بعنوان اولین شاخص غالب، SUCI بر هر دوی دما و بارش بترتیب اثر منفی و مثبت می گذارد. دومین شاخص غالب برای دما متعلق به SSCI بعنوان اثر گذار مستقیم و برای بارش متعلق به MUCI می باشد که غربی مدیترانه ای را بعنوان جریان غالب باران آور روی منطقه اثبات می کند. اثر شاخص های کنترل از دور، SOI و NAO ، بطور معنی دار مشاهده نشد. نتایج بدست آمده قانون اول جغرافی را تاید می کند که بر اساس آن شاخص های نزدیک بیشتر با عناصر محلی اقلیمی در ارتباط هستند تا شاخص های دور در نظر گیری RCM ، پیشنهاد شده برای 5 نقطه ایران، ضروری بنظر می رسد تا بتواند شکاف میان پاسخ های خرد و درشت مقیاس را پر نماید و بوسیله آن اصل پیوستگی در اقلیم شناسی را هموار سازد.

شاخص های چرخندی ، جنوب ایران ، دما، بارش