زهرا موحدی راد - دستیار علمی دانشگاه پیام نور مرکز رفسنجان
سیدمصطفی مرتضوی مهدی اباد - دانشجوی دکتری مدیریت منابع آب دانشگاه ساری
مریم محمدی - دانشجوی کارشناسی آب و خاک دانشگاه پیام نور مرکز رفسنجان

رشد جمعیت بخصوص در کشورهای در حال توسعه باعث شده که تقاضا و نیاز جهانی غذا به میزان زیادی افزایش یابد، تا سالهای دهه 50 میلادی این نیاز از طریق افزایش سطح اراضی زیر کشت محصولات برطرف می شد اما از سال 1960 به این طرف، دیگر تنها افزایش سطح زیر کشت پاسخگوی نیاز جمعیت در حال رشد نبوده و لازم آمد عملکرد در واحد سطح بالا برود از جمله عوامل مهم در این مورد آبیاری صحیح و استفاده بجا و متعادل از آب بوده است (خیرابی، 1375 ). ولی کشور ما ایران با میانگین سالیانهmm250کمتر از 1/3 متوسط بارندگی جهانی) جزو مناطق خشک و نیمه خشک دنیا به حساب می آید (کهنوجی، 1385 )، و همچنین فراوانی نسبی اراضی، لزوم حداکثر استفاده از منابع محدود آب را ایجاب می نماید. اما بخش اعظم آبی که می تواند مورد استفاده گیاهان قرار گیرد، بر اثر عدم آشنایی کافی کشاورزان ما با روش های ناصحیح آبیاری هدر می رود (خیرابی، 1375 )، و پیش بینی می شود در نیم قرن آتی جزو 66 کشوری باشد که از تنش آبی رنج خواهد برد (کهنوجی، 1385 ). بزرگترین مشکل، مصرف بی رویه آب است که متأسفانه شیوه های سنتی آبیاری و مشکلات بسیار زیادی که به همراه دارد نمی تواند پاسخگوی حرکت رو به رشد کشاورزی در کشورمان باشد. نگاهی به چگونگی مصرف آب در کشورمان نشان می دهد که ما بیش از میانگین جهانی آب را مصرف می کنیم و این در حالی است که در منطقه ای کم آب زندگی می کنیم و با مصرف نامعقول آب، سفره های آب زیرزمینی را به سرعت به سمت نابودی می کشانیم که این ذخیره مربوط به هزاران سال گذشته است. برای حل این مشکل می توان با استفاده از روش های جدید آبیاری آب موجود را به نحو کاملاٌ مفید در دسترس گیاه قرار داد و با استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار، با مقدار آب موجود می توان زمین بیشتری را به زیر کشت برد و نیاز آبی محصولات را طی دوره رشد تأمین کرد. در این مطالعه سعی شده است نقش کاربرد شیوههای آبیاری تحت فشار در افزایش بهرهوری آب در تعدادی از باغات پستهکاری شهرستان رفسنجان به صورت موردی بررسی گردد.

آبیاری تحت فشار، آبیاری قطرهای ، بحران آب ، دشت رفسنجان