محمد جوانبخت - کارشناس ارشد سنجشازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تهران
مجید کیاورز مقدم - استادیار سنجشازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تهران
نجمه نیسانی سامانی - استادیار سنجشازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تهران
لعبت زبردست - استادیار برنامه ریزی و مدیریت محیطزیست دانشگاه تهران
علی درویشی بلورانی - استادیار سنجشازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تهران

کیفیت محیط‌زیست شهری معیار سنجش و اندازه‌گیری درجة مناسب‌بودن محیط‌زیست انسان است. درواقع میزان توان محیط برای شکل‌گیری نیازهای افراد جامعه و پاسخگویی به آن محسوب می‌ِشود و از عوامل مختلفی تأثیر می‌پذیرد. با توجه به تغییرات شاخص‌های محیطی در مناطق شهری، هدف اصلی این پژوهش مدل‌سازی تغییرات مکانی-زمانی کیفیت محیط‌زیست شهری است. به‌منظور مدل‌سازی هریک از شاخص‌ها از داده‌های میدانی مکان‌مبنا و تصاویر ماهواره‌ای استفاده شد. شاخص‌ها شامل دو بعد طبیعی و انسان‌ساخت است. برای تلفیق شاخص‌ها و مدل‌سازی کیفیت محیط‌زیست شهری با توجه به ماهیت مباحث کیفی و محیطی که با عدم قطعیت همراه است، از منطق فازی استفاده شد. در شهر تهران به‌دلیل تراکم بالای جمعیت و فعالیت، محیط‌زیست شهری اهمیت زیادی دارد. بدین‌منظور مناطق 3، 6 و 11 شهر تهران انتخاب شدند. این مناطق در امتداد شمالی-جنوبی شهر تهران قرار دارند. نتایج نشان می‌دهد تغییرات کیفیت محیط‌زیست شهری در منطقة موردمطالعه روندی شمالی-جنوبی دارد. کیفیت محیط‌زیست شهری نیز از شمال به جنوب کاهش می‌یابد. از نظر تغییرات زمانی در دو فصل بهار و تابستان در مقایسه با دو فصل پاییز و زمستان کیفیت محیط‌زیست شهری وضعیت بهتری دارد؛ بنابراین تابعی از زمان و مکان محسوب می‌شود. نتایج تحلیل حساسیت نشان می‌دهد تأثیر تغییر ورودی‌ها بر نتیجة مدل در همه متغیرها بین 2 تا 17 درصد است. نتایج مدل‌سازی نیز از یک یا چند متغیر خاص تأثیر نمی‌پذیرد؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت نتایج مدل‌سازی قابل‌اعتماد است.

تحلیل حساسیت, ضریب هم‌بستگی, کیفیت محیط‌زیست شهری, مدل‌سازی, منطق فازی