رامین متقی - کارشناس مکانیک امورآب و فاضلاب و خطوط انتقال سیالات بخش مهند

دراین مقاله روند انجام مطالعات آزمایشگاهی و نیز عملیا ت اجــــرایی طــرح بازیافت پساب خروجی بخش فیلتراسیون در تصفیه خانه آب مرغزار که یکـی از تصـفیه خانـه های آب شرب وابسته به ساز مان آب و برق خوزستان می باشد و همچنـین فعالیتهـای مربوط به بهره برداری آزمایشی از طــرح مذکور، تشریح شده است . این طرح با هدف جلــوگیری از هــدرروی حجــم قابــل ملاحظــه ای آب قابــل استحصــال ازبخـــش فیلتراسیــــون تصفیــــه خـــــانه مذکــــور در هنگــــام شستشــــوی معکـــــوس فیلتــــرهای شنی (Backwash) مطالعه طراحی و اجراء شده است که امیـد مـی رود نتایج حاصل ازآن در دیگـر تصفیه خانه های مشابه در سطح کشور نیز مـورد اسـتفاده قرار گیرد . بررسی ها نشان می دهد روزانه مقادیر متنـابهی پسـاب ناشـی از شستشـوی معکـوس فیلترها به خارج از تصفیه خانه دفع می گردد کـه قسـمت اعظـم آن قابـل بازیافـت و استحصـــال می باشد . بازیافت چنین حجمی از آب در شـبانه روز ، عـلاوه بـر صـرفه جویی درمصرف آب که در سالیـان اخیــر بدلیـل بـروز بحرانهـای کـم آبـی و نیـز مصرف روزافزون مشترکین ، جنبه حیاتی یافته است ، بر اسـاس بـرآوردهای دقیـق اقتصادی با افزایش حجم فروش آب ، منافع مالی چشمگی ــری را نیـز بدنبـ ـال خواهـد داشت . از ای ــن رو ارائه راه کارهای مناسب برای استحصال پسـاب خروجـی بخـش فیلتراسیون بسیار ض ــروری و اجتناب ناپذیر می باشد . به همین منظور پس از انجـام بررســـــی های لازم و مقایسه گزینه های موجود ، مطالعه امکان انعقاد سـازی و تـه نشینی سریع پساب در حوضچه های موجود جم ــــع آوری و تخلیه لجـن در تصـفیه خانه مذکور با استفاده از یک ماده منعقــد کننده مناسـب و پـس از آن بازگشـت آب استحصال شده به ابتدای بخش فیلتراسیون ، به عنوان گزینه برتر ، مد نظر قرار گرفته است . مطالعات انجام شده نشان می دهد از میان دو ماده منعقد کننده متداول در تصفیه آب یعنی سـولفات آلـومینیم و کلرایـد آهـن ) III کلروفریـــ ک ) ، اسـتفاده از کلراید آهن III برای انعقاد س ـازی پساب نتایج بسیار مطلوب تری را به دنبال خواهــد داشت و با تزریق دوز مناسب ــی از این ماده حتـی در بـدترین شـرایط کـدورت آب خـام ورودی به تصفیه خانه ، امک ـــان کاه ـش کدورت پساب به حد مجاز تعیین شده برای بازگشت به فرآ یند تصفیه ، فراهم خواهد گردید . ذکر این نکته ضروریسـت کـه نتـایج آزمایشگاهی نشان داده است میان کدورت آب خام ورودی به تصـفیه خانـه و کـدورت پساب خروجی از بخش فیلتراسیون ارتباط مستقیم وجود دارد در فاز اجرایی طرح ، ابتدا سیستم تزریـق کلرایـد آهـن III بـا توجـه بـه خصوصـیات فیزیکی و شیمیایی این ماده بر مبنای تزریق ثقلی سیال و استفاده از لوازم وتجهیـزات مقاوم در برابر خوردگی ( مخـازن ، لوله ها و اتصالات پلی پـروپیلن ) طراحـی و نصـب گردیده و همچنین به منظـور انتقال آب بازیافت شده از حوضچه های تخلیه لجـن به ابتدای بخـش فیلتراسیون یـک ایسـتگاه پمپـاژ شـامل دو دسـتگاه الکتروپمـپ سانتریفیوژ و یک خط لوله انتقـال بـه همـراه کلیـه اتصـالات و شـیر آلات و ملزومـات الکتریکی و مکانیکی مورد نیاز ، طراحی و اجراء شده است . نتایج حاصل از بهره برداری آزمایشی از طرح نشان می دهـد کـدورت آ ب بازیـافتی در کلیه موارد کاملاً در محدوده مجاز تعیین شده قرارداشته و حجم آب بازیافت شده نیـز در حدود پیش بینی شده قبل ـی بوده است . همچنـین میـزان آهـن باقیمانـده در آب استحصالی در کلیه نمونه هـای اخـذ شـده ، کمـتر از میـزان مجاز اسـتاندارد آب آشامیدنی ، مشاه ــده ش ده است . علاوه بر این برگشت آب بازیافتـی به ابتدای بخش فیلتراسیون منجر به کاهش ً نسبتا قابل ملاحظه ای در کدورت آب فیلتر شده نهایی ( خروجی بخش فیلتراسیون ) گردیده کـه نشـان دهنـده بهبـود فرآینـد حـذف ذرات کلوئیــــدی در این بخش است . از دیگر نتایج بدست آمده در طی بهره برداری آزمایشی از طرح ، کاهـش شدید ضریب چسبندگی ذرات لجن ، در حوضچه های جمع آوری لجن پـس از تزریـق کلراید آهن III می باشد که باعث شده است لجن جم ـع آوری شـده در حوضـچه هـا بصورت شیرآبــه در آمده و به آسانــی تخلیه گردد . منافع جانبی حاصل از اجرای این طرح را می توان به شرح ذیل برشمرد . با اجرای طرح مذکور زمان کار الکتروپمپهای شناور مخصوص تخلیـه لجـن بـه شـدت کاهــش یافته و ضمن صرفه جویی در مصرف انرژی به دلیل استهـلاک کمتر قطعات ، عمــر مفیــد این پمپها نیز افزایش می یابد . علاوه بر این هزینـه هـای مربـوط بـه لجن روبی های دوره ای حوضچــه های جمع آوری و تخلیـه لجـن بـدلیل کـاهش ضریب چسبندگی ذرات لجن که منـجربه تخلیـه سریع و آسان لجــن از ایـن حوضچه ها می گـردد ، حـذف شـده اسـت . و بلاخـره اجـرای طـرح یـاد شـده باعـث جلوگیری از هدرروی حجـم نسبتا زیـادی از آب خـام در هنگـام انجـ ـام سرویسـهای دوره ای شش ماه ــه برروی واحـــدهای پلساتور گردیده ( بدلیل تخلیه اجباری آنهـا ) که قبل از اجرای طرح تمامی این حجم آب به خارج از تصفیه خانه تخلیه مـی گردیـد ولی اکنون با استفاده از ایستگاه پمپاژ احداثی ، مج ــدد اً بـه فرآینـد تصـفیه بـا ز مـ ـی گردد و از این بابت نیز علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب ، نفع مال ـــی قابل ملاحظه ای حاصل می شود .