فاطمه گلیج - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
اسداله محبوبی - استاد، گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
محمد خانه باد - استادیار، گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
سید رضا موسوی حرمی - استاد، گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

رسوبات توفا کربنات­های غیردریایی حاصل از چشمه­های آب شیرین با عمق کم، درجه حرارت کم تا سرد و وضعیت جریانی عمدتا کم انرژی و توفاهای ناحیه آبگرم یکی از نمونه­های تیپیک این گونه رسوبات هستند. مطالعات صحرایی و میکروسکوپی به شناسایی هفت رخساره سنگی آتوکتونوس و آلوکتونوس منجر شده است. حضور پوشش­های تقریبا متراکم گیاهی در حاشیه مسیر آب، افزایش مصرف گاز دی اکسید کربن محلول در آب و فراهم شدن وضعیت شیمیایی در اثر تلاطم، از عوامل موثر در ته­نشست توفاها بوده است. براساس غلظت یون­های محلول، تیپ آب چشمه های منطقه آبگرم از نوع Ca- Mg- HCO۳ تشخیص داده شده است و باتوجه به نسبت­های یونی آب­های این منطقه با منشا اولیه جوی از سنگ­آهک­های دولومیتی و تبخیری­های سازندهای مزدوران و شوریجه تاثیر پذیرفته اند. غلظت زیاد این یون ها به به دام افتادن رسوبات کربناته در بین رشته­های جلبکی منجر شده که یکی از انواع ته­نشست­های فعال و درحال تشکیل توفا در ناحیه مدنظر است. حضور گونه­های فسیلی گاستروپود وضعیت آب وهوایی مرطوب در زمان تشکیل این رسوبات را نشان می دهد؛ به طوری که در دوره­های بعدی، کاهش بارندگی و افزایش دما و تبخیر، به مرگ دوگونه گاستروپود Melanopsis praemorsa) و Galbatruncatula) در این منطقه منجر شده است. آنالیز ایزوتوپ­های اکسیژن و کربن نیز تاثیر آب­های جوی و سنگ های کربناته حاوی آب سازند مزدوران را در ترکیب ایزوتوپی توفاهای ناحیه آبگرم تایید می­کند.

توفا, رخساره , قالب های گیاهی, گاستروپود, آبگرم