سیدجلال دهقانی فیروزآبادی - دانشگاه علامه طباطبائی
سمیه بهرامی - دانشگاه علامه طباطبائی

جوامع مختلف دیاسپورا در سطح بینالمللی به شیوههای مختلفی همچون فعال و غیرفعال، سازنده و مخرب بر مسایل وطنشان، کشورهای میزیان و جهان تاثیرگذار هستند. تاثیرات جوامع دیاسپوریک بر سیاست خارجی کشورها، دو دسته تاثیرات بر سیاست خارجی کشور میزبان یا سرزمین مادری را در بر میگیرد. هدف مقاله حاضر، امکانسنجی نفوذ جوامع دیاسپورای ایرانی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، با تاکید بر جامعه دیاسپورای ایرانی مقیم ایالات متحده است. برای این منظور از مدل مفهومی شاین و بارث (۲۰۰۳) استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که توزیع قدرت بهگونهای نامتوازن به نفع سرزمین مادری و به ضرر جامعه دیاسپورای ایرانی پیش رفته است که این امر باعث گردیده دیاسپورای ایرانی نفوذ بسیار کمی بر سیاست خارجی وطن داشته باشد. چراکه از میان متغیرهای پنجگانهی موثر بر این توازان، تنها «ضعف نسبی اقتصادی ایران» تا حدودی راه را برای اثرگذاری کنشهای دیاسپوریک بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران هموراه نموده است. در حالی که چهار متغیر «توانمندی ایدئولوژیک ایران»، «نفوذناپذیری جمهوری اسلامی ایران»، «عدم یکپارچگی دیاسپورای ایرانی در خصوص جهتگیری سیاست خارجی ایران» و «نگاه نگران جمهوری اسلامی ایران به دیاسپورای ایرانی» مانع اثرپذیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از کنشهای جوامع دیاسپورای ایرانی بوده است.

دیاسپورا, سیاست خارجی, ایرانیان مهاجر, نفوذناپذیری, توانمندی ایدئولوژیک