مهران رضائی - ستادیار فلسفه و حکمتا سلامی، دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، گروه معارف، بابلسر،ایران

؛«از خودبیگانگی » یا الیناسیون (alienation) از بحث های مهم انسا نشناسی، در طولسده های اخیر بوده است. غالب اندیش مندان اخیر، بر جنبه منفی آن تمرکز داشت هاند، لیکن میتوان جنبه های مثبتی نیز در آن فهم نمود. در سنت عرفانی و حکمی اسامی، تبیین هایی برای«از خود بیگانگی مثبت » در مقابل خداوند، در مورد کلید واژه فنا مطرح شده است. سوال اصلیپژوهش حاضر این است که ارتباط میان «از خودبیگانگی مثبت » و «مسئله فنا » در آثار عرفانی-حکمی اسلامی چگونه قابل تبیین است؟ روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی است.عرفا و حکمای اسلامی متقدم و متاخر، با اقتباس از برخی آیات قرآنی (همچون قصص آیه ۸۸ ،بقره آیه ۱۵۶ ، غافر آیه ۱۶ ، محمد آیه ۱۹ و ...) نظریاتی را در این زمینه مطرح کرد هاند. در این آثار (ازدو منظر توصیفی و توصیه ای)، فنای در خدا، با فرامو شکردن خود (از خودبیگانگی مثبت) همگامشده است. بررسی ها نشان می دهد که نوعی ارتباط مستقیم و معنادار میان «از خود بیگانگیمثبت»، «فنای در خداوند»، «غیبت از خود و ماسوای خداوند» و میان «مراتب کمال » وجود دارد.مرتبه نهایی فنا که توام با بقاست، مستلزم از خودبیگانگی کامل می باشد؛ بر همین اساس، وجوهتوصیه به «فنا و از خودبیگانگی مثبت»، بر محور «سیر مراتب کمال» و «بقای نهایی» قابل فهم است.انسان شناسی، عرفان.

از خودبیگانگی مثبت، الیناسیون، فنا، حکمت اسامی، قرآن کریم، انسان شناسی، عرفان