حسین مشکوه - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
فاروق شریفیان - استادیار، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
عادل حسین پور - استادیار، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
علی محمد نیکبخت - دانشیار، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

طی سالیان اخیر پژوهش در زمینه گیاهان دارویی به عنوان مکمل درمانی افزایش چشمگیری یافته است. عصاره (Lavandula stricta Del.) با توجه به داشتن خواص ویژه درمانی، کاربرد گسترده ای در بین فرآورده های گیاهان دارویی دارد. نظر به اهمیت کیفیت فیزیکی پودر عصاره تولید شده از گیاهان دارویی در صنعت غذا و دارو، در این پژوهش عملکرد دستگاه خشک کن پاششی در تولید پودر از عصاره اسطوخودوس در سه سطح دمای ورودی ۱۵۰، ۱۸۰ و ۲۱۰ درجه سلسیوس، سه سطح نرخ جریان هوای ورودی ۶، ۸ و ۱۰ لیتر بر دقیقه و نسبت های ۰، ۲۵ و ۵۰ درصد به کمک خشک کن مالتودکسترین نسبت به جرم ماده خشک عصاره به روش سطح پاسخ مطالعه شد و خواص فیزیکی پودر تولید شده بررسی گردید. محتوای رطوبت، فعالیت آبی، چگالی توده ای، چگالی ذرات و تخلخل نمونه های پودر به ترتیب در محدوده های ۸.۷۰-۵.۱۰%، ۰.۳۰-۰.۲۶%، ۰.۶۰- ۰.۴۵ گرم بر میلی لیتر، ۲.۵۰-۰.۹۹ گرم بر میلی لیتر و ۸۷-۴۷% متغیر بود. حداکثر عملکرد خشک کن در تولید پودر اسطوخودوس در دمای ورودی ۲۱۰ درجه سلسیوس و نرخ جریان هوای ۸ لیتر بر دقیقه و نسبت جرمی ۵۰% به کمک خشک کن برابر با ۸۹% تعیین گردید. با در نظر گرفتن تمامی فاکتورهای فیزیکی مورد ارزیابی، نقطه بهینه در فرآوری عصاره اسطوخودوس، دمای هوای ورودی ۲۹/۱۷۷ درجه سلسیوس و نرخ پاشش ۱۰ لیتر بر دقیقه و نسبت مالتودکسترین به جرم ماده خشک عصاره ۶۷% بود که در این حالت محتوای رطوبت ۶/۶%، فعالیت آبی ۰.۲۸، چگالی توده ای ۰.۵۸ گرم بر میلی لیتر، چگالی ذرات ۱.۴۶ گرم بر میلی لیتر و تخلخل پودر ۶۰.۹۵% حاصل شد.

پودر اسطوخودوس, فعالیت آبی, چگالی توده, عملکرد خشک کن, مالتودکسترین, بهینه سازی