محمد رستمی - دانشجوی دکترای عمران آب دانشگاه صنعتی امیرکبیر
عبداله اردشیر - استادیار دانشکده عمران صنعتی امیرکبیر
سمیه اقبالی - کارشناس شرکت مهندسین مشاور جاماب

بطور معمول پهنه بندی سیلاب بر اساس مدلسازی هیدرولیک جریان در شرایط دائمی بدست می آید. بعبارت دیگر هیدرولیک جریان در طول مسیر رودخانه با معرفی حداکثر بده هیدروگراف سیل با دوره برگشت مشخص و برای شرایط جریان دائمی مورد بررسی قرار می گیرد. مشخصا در بازه هایی از رودخانه که ازمحدوده شهرها و روستاها عبور می نماید تحلیل صحیحی از زمان عبور سیلاب بدست نمی آید. به منظور دستیابی به این هدف لازم است تا هیدرولیک جریان در شریاط جریان غیر دائمی و با معرفی هیدروگراف سیلاب بعنوان شرط مرزی بررسی گردد. نتایج حاصل از تحلیل در محدوده های شهری و یا روستایی می تواند در مدیریت سیلاب محدوده های مذکور مورد استفاده قرار گیرد. بعبارت دیگر با استفاده از این روش، وسعت آبگرفتگی حاشیه رودخانه در زمانهای مختلف مشخص و بر اساس آن و با اعمال مدیریتی صحیح، از وقوع خسارات مالی و جانی لوگیری بعمل می آید. در این مطالعه به منظور استخراج اطلاعات مقاطع عرضی از روی نقشه های توپوگرافی رودخانه نجار کلا برای مدل هیدرولیکی HEC-RAS ، الحاقیه ای بنام HEC-GeoRAS درمحیط Arcview تهیه شده است که بواسطه آن اطلاعات مذکور از مدل رقومی زمین استخراج می گردند. پس از استخراج اطلاعات مقاطع غرضی، مدلسازی جریان انجام و با اعمال تغییراتی در نحوه خروجی مدل HEC-RAS نتایج آن در زمانهای مختلف به محیط Arcview ارسال و پهنه سیلاب در زمان های مختلف تهیه می گردد. با توجه به قابلیت موجود درمحیط Arcview، می توان ابنیه های موجود در حاشیه رودخانه را به صورت سه بعدی مشخص و زمان رسیدن سیلاب به آنها را تعیین نمود.

پهنه بندی سیلاب ، مدیریت سیلاب دشت ، جریان غیر دائمی ، هیدروگراف سیلاب ، مدل HEC-RAS ، Arcview